دریاچه سد امیرکبیر (سد کرج)

سد امیرکبیر، طبیعتی سحرانگیز در دل بتن و فولاد

هوا که رو به گرمی می‌رود، دل نیز به همان جا می‌رود که آب و طراوت هست. این روزها هر منطقه‌ای که در آن جوی باریکی روان باشد هواخواه فراوانی پیدا می‌کند. یکی از این مناطق سد امیرکبیر است. سدی که روی رودخانه کرج ایجاد شده و دریاچه‌ای زیبا را پدید آورده است. منطقه‌ای که بسیاری را برای تفریح به سمت خود می‌کشاند. این سد در نزدیکی جاده کرج به چالوس قرار دارد. بنابراین اگر قصد سفر به شمال و گذر از جاده زیبای چالوس را داشتید توصیه می‌کنیم دیدن طبیعت زیبای این سد را هم از دست ندهید. در ادامه این مطلب، سد امیرکبیر و طبیعت دلپذیرش را بیشتر خواهیم شناخت.

تاریخچه‌ای کوتاه از عمر طولانی سد کرج

سد کرج یکی از بزرگترین سدهای جهان و اولین سد چندمنظوره در ایران است. این سد در شمال شرقی شهرستان کرج ساخته شده است و در 25 کیلومتری جاده کرج به چالوس قرار داد. عمر این سد به بیش از 60 سال برمی‌گردد. به‌طور دقیق‌تر، از سال 1328 مطالعات درزمینه‌ی ساختش آغاز شد و پس از بستن قرارداد سازمان برنامه و بودجه با یک شرکت فرانسوی به نام مورسین-نود سن، در سال 1336 عملیات احداث این سد (با حداکثر ارتفاع ۱۸۰ متر از پی، ضخامت ۳۰ متر در کف و ۹ متر در تاج) شروع می‌شود. این سد که از نوع بتنی دو قوسی است، از سال 1338 شروع به آبگیری کرد. در نهایت در سال 1340، نیروگاه آبی سد کرج مود بهره‌برداری قرار گرفت. سدی که در حال حاضر «امیرکبیر» نام دارد.

همان‌طور که گفته شد، سد امیرکبیر اولین سد چندمنظوره ایران است که برای کنترل سیلاب‌‌های احتمالی در فصل بهار و پیشگیری از تبعات ناشی از سیل، تامین آب شرب مصرفی تهران و همین‌طور تامین آب برای 50 هزار هکتار زمین‌های زراعی حومه کرج در جهت مصرف برای آبیاری و کشاورزی ساخته شد. به‌علاوه تولید انرژی برقی-آبی توسط نیروگاه آبی سد کرج به شبکه سراسری برق نیز کمک می‌کند. تاجایی‌که تامین برق توسط این نیروگاه در ساعات اوج مصرف به 150000 مگاوات بر ساعت هم می‌رسد. این نیروگاه آبی در حال حاضر به مرکز انتقال نیروگاه طرشت تهران پیوسته است و سازمان آب بر آن نظارت دارد. گفتنی است که این اتصال به وسیله یک خط انتقال 60 کیلومتری به همراه 107 برج فولادی انجام شده است.

چرا دریاچه سد کرج یک منطقه دیدنی و منحصربه‌فرد است؟

دریاچه‌ای که سد امیرکبیر کرج پدید آورده دارای وسعتی به اندازه 5/5 کیلومتر و حجم آبی در حدود ۲۰۵ میلیون متر مکعب است. این سد یکی از مراکز طبیعی و مهم پرورش ماهی نیز به شمار می‌آید ازجمله قزل‌آلای رنگین‌کمان، قزل‌آلای خال قرمز، ماهی سیاه، ماهی سفید، کپورماهی، عسلک ماهی، عروس ماهی. به همین دلیل برای علاقه‌مندان به تفریح ماهیگیری، به مکان بسیار جذابی تبدیل شده است. پوشش گیاهی نیمه جنگلی، وجود درختان ارس و انواع گونه‌های علفی و درختچه‌ای طبیعت، چشم‌نوازی را شکل داده است. همچنین مناظر دل‌انگیز اطراف سد با باغ‌هایی از میوه‌های رنگانگ، چشم هر بیننده‌ای را مسحور خود می‌کند. گفتنی است علاوه بر آن‌که حضور پرندگان بومی‌ مانند کبک و تیهو، زیبایی طبیعت دریاچه را دوچندان کرده، حضور فصلی پرندگان مهاجر همچون حواصیل خاکستری و اردک سرسبز نیز به یکی از جاذبه‌های این منطقه تبدیل شده است. مکانی که بسیاری آن را بهترین جاذبه طبیعی- توریستی و تفرجگاه شهر کرج می‌دانند. در گذشته به جز ماهیگیری امکانات ورزشی دیگری مثل جت اسکی، شنا و قایق‌سواری فراهم بود اما هم‌اکنون انجام تمامی این فعالیت‌ها به دلیل جلوگیری از آلودگی آب و همین‌طور خطر غرق شدن افراد، ممنوع شده است.

بی‌دلیل نیست که این منطقه به پاتوق جذاب و دلپذیری برای مسافران جاده چالوس تبدیل شده است. چراکه بی‌اغراق می‌توان گفت نمای چشم‌نواز طبیعت زیبای این دریاچه خستگی را از تن هر مسافری به در و انگیزه سفر را چند برابر می‌کند. یکی دیگر از جذابیت‌های این منقطه، دهکده واریان است که همچون جزیره‌ای در میان آب‌های سد کرج قرار گرفته است و تردد به این روستا تنها با قایق امکان‌پذیر است. سد امیرکبیر منطقه‌ای که تابستان‌های خنک و دلپذیر و زمستان‌هایی بسیار سرد دارد.

چه دیدنی‌هایی در محدوده سد کرج وجود دارد؟

خوب است بدانید در محدوده سد امیرکبیر آبشارهای متعددی وجود دارد.

1. آبشار «هفت چشمه» در فاصله 5 کیلومتری از این سد قرار دارد، به‌طوری‌که از سد امیرکبیر تا این آبشار 10 دقیقه بیشتر راه نیست. آبشاری به ارتفاع 7 متر که طبیعت خیره‌کننده‌ای را رقم زده است و به‌عنوان یکی از زیباترین آبشارهای استان البرز شناخته می‌شود.
2. آبشار دیگری به نام چاران در روستایی به همین قرار دارد. روستای چاران که در نزدیکی سد و در ابتدای جاده‌ای که به روستای خور می‌رسد واقع شده است. چاران، یک آبشار 10 متری است که با یک ساعت پیاده‌روی می‌توانید خودتان را به آن برسانید و مجذوب طبیعت بی‌نظیرش شوید.
3. البته از روستاهای جذاب اطراف سد هم نمی‌شود گذشت. روستای ارنگه یکی از این مناطق بسیار دیدنی است که در 8 کیلومتری سد کرج قرار دارد، مسیری که در 15 دقیقه شما را به این روستا می‌رساند. بعد از آن هم می‌توانید از روستای آتشگاه کرج دیدن کنید. این روستا در فاصله 18 کیلومتری از سد قرار دارد. شما می‌توانید نیم ساعته خود را به این روستای تاریخی برسانید.

جالب است بدانید که

رویدادهای مهمی نیز بر شهرت سد کرج اضافه کرده است. قبل از ساخت شدن سد کرج در این منطقه روستایی به نام واریان و کوشک نو قرار داشته است که با احداث سد، این روستاها همراه با باغ‌های میوه‌شان زیر آب فرو رفتند و اهالی‌ روستا به نقاط مختلف پراکنده شدند. البته قسمتی از روستای واریان به جا ماند که همان جریزه کوچکی است که میان دریاچه قرار گرفته است. اما تنها این روستاها نبودند که زیر آب‌های دریاچه غرق شدند، روستای زرکان نیز ده کوچکی بود که هجوم آب گریبانش را گرفت. جالب اینجاست که تمامی اهالی این روستا به قسمت پایین دست منطقه شیخ‌آباد (محلی در اطراف شهرستان کرج) منتقل شدند. محلی که امروزه آن را با نام زرکان نو می‌شناسیم.

بلندای بتنی سد در کنار حریر چشم‌نواز آب، تضاد شگفت‌انگیزی است که طبیعت بی‌نظیری را رقم زده است. طبیعتی سرسبز و سحرانگیز که به واسطه سازه‌ای مصنوعی خلق شده است. دیدن کردن از این سد و جذابیت‌هایش یکی از آن تجربه‌هایی است که نباید آن را از دست داد. به‌خصوص اگر ساکن تهران هستید. چراکه فاصله بین تهران تا سد کرج در حدود 68 کیلومتر است و این مسیر را می‌توانید در مدت زمان یک ساعت و نیم طی کنید.