قلعه چالشتر، که به نام محلی "قلعه خدارحم خان" نیز شناخته می‌شود، یکی از جواهرات تاریخی شهر چالشتر در استان چهارمحال و بختیاری است. این قلعه به عنوان نماینده‌ای از حکومت در دوران صفویه و قاجاریه در این منطقه شکل گرفته و به عنوان یک نماد از زمان‌های گذشته و معماری ایرانی-اروپایی برجسته محسوب می‌شود. در دوره حکومت صفویه، شهر چالشتر به عنوان مرکز حکومت چهارمحال شناخته می‌شد. به همین مناسبت، قلعه‌ای در این شهر برای حاکم چهارمحال ساخته شد تا از آن به عنوان مرکز اداره قلمرو خود استفاده کند. در دوره قاجاریه، قلعه صفویه به تدریج ویران شد و در جای آن، قلعه چالشتر با معماری ایرانی-اروپایی ساخته شد. این ساختمان تاریخی وارث گذشته‌ای بزرگ از معماری ایرانی است.
قلعه چالشتر کجاست؟
قلعه چالشتر یکی از بناهای تاریخی استان چهارمحال و بختیاری است که به نام‌های "قلعه خانی" و "قلعه خدارحم خان" هم شناخته می‌شود. این ساختمان بزرگ و باشکوه تلفیقی از معماری اروپایی و هنر حجاری ایرانی را در خود دارد. این قلعه به عنوان یکی از مقاصد گردشگری مهم استان چهارمحال و بختیاری، موجب جذب توریست‌ها می‌شود. ساخت این آثار، به سال ۱۳۲۳ هجری قمری برمی‌گردد و تاریخ آن بر روی یکی از سرستون‌ها حک شده است.
در گذشته، حاکم قلعه در دوران صفویه در چالشتر واقع شده و با کمک کلانترهای روستاها، مناطق تحت حاکمیت خود را اداره می‌کرد. اما در دوره قاجاری، وضعیت حاکمان این منطقه تغییر کرد و آنها به زمین‌داران و دهقانان تبدیل شدند.
قلعه چالشتر از بخش‌های مختلفی از جمله: خان‌نشین، اندرونی، سردر سنگی، انبار، حمام و اصطبل تشکیل شده است. همچنین، این قلعه دارای ۳۸ ستون سنگی با ایوان و سردر است. ایوان اصلی بنا دارای ۱۰ ستون سنگی است و به خان‌نشین متصل می‌شود.
معماری و نقش‌های زیبا، دیوارهای قلعه و نقوشی با موضوعاتی همچون گل و مرغ، گل و گلدان، پیچش گیاه، نقش فرشته و زندگی روزمره دارند که با طراحی دقیق و زیبایی اجرا شده‌اند. با بازدید از این نقش‌ها، شما به دنیایی از زیبایی و هنر عریض می‌رسید و از تجربه فراموش‌نشدنیی بهره‌مند می‌شوید.
آدرس: پنج کیلومتری شهرکرد، چالشتر، بلوار رهبر، خیابان باستان
تاریخچه قلعه چالشتر
قلعه چالشتر دو بخش شمالی و جنوبی دارد و به وسعت حدود ۱۲,۰۰۰ متر مربع احاطه شده است. بنای این قلعه به شکل قلعه‌های دوره قاجار و با معماری این دوره احداث شده است. قسمت شمالی از بنا سالم باقی مانده است، اما بخش جنوبی تا حدود ۹۰ درصد تخریب شده بوده که بعداً بازسازی شده است. قلعه چالشتر یکی از مهمترین آثار تاریخی منطقه و یک نماد از معماری دوره قاجاریه است و مورد حفاظت و توجه مردم و محققان تاریخی قرار دارد.
معماری قلعه چالشتر
معماری قلعه چالشتر، با توجه به شباهت‌ها به دیگر بناهای دوره قاجاری، نمایانگر ارثی غنی از این دوره است که به شکل ممتاز در این مکان تاریخی به چشم می‌آید. ستون‌ها از سنگ ساخته شده و نقش‌برجسته‌ها که روی آنها حک شده‌اند، عناصر مهمی از معماری این قلعه هستند و جزء جذابیت‌های بی‌پایان این بنا محسوب می‌شوند. تعداد ۲۲ برج مدور و چهار دروازه با سمت‌های مختلف نمایانگر اهمیت استراتژیک این قلعه در گذشته است.
وجود دروازه‌ها به سمت شهرهای مختلف می‌توانست برای دفاع و مدیریت ورود و خروج مختلف افراد و کالاها بسیار حیاتی باشد. ترکیب هنر ایرانی و اروپایی در تزیینات و نقاشی‌ها نیز نشان‌دهنده تأثیرات فرهنگی و هنری گذشته در این مکان است. این ترکیب هنری به قلعه چالشتر زیبایی و ثرایت بیشتری می‌بخشد و آن را به یک نمونه منحصر به فرد از معماری دوره قاجاری تبدیل می‌کند.
موزه های قلعه چالشتر
مجموعه تاریخی قلعه چالشتر، سه موزه را در دل خود جای داده است که عبارت‌اند از:
موزه کار و زندگی (در زیرزمین قلعه خدارحم خان)
موزه مردم شناسی چالشتر (حمام خان چالشتر)
موزه آثار سنگی (در محوطه خانه ستوده)
موزه کار و زندگی
با بازسازی و احیا قلعه خدارحم خان در چالشتر، که در سال ۱۳۷۹ آغاز شد و در سال ۱۳۸۲ به اتمام رسید، همچنین اهدای ۶۴۰ قلم اشیای مردم‌شناسی ارزشمند از سوی یکی از فرهیختگان و علاقه‌مندان به میراث فرهنگی استان، طبقه همکف قلعه خدارحم خان به‌منظور چیدمان بخشی از اشیا اهدایی، یک موزه تأسیس شد. این موزه در اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۳ افتتاح شده و بر اساس هویت و معرفی اشیای موجود در آن، به نام "موزه کار و زندگی" یا به عبارتی "موزه مردم‌شناسی" شناخته می‌شود.
این موزه در زیرزمین حیاط بیرونی قرار دارد و برش‌های مختلف از زندگی مردم بومی و سنتی منطقه چهارمحال و بختیاری و عشایر آن منطقه را به تصویر می‌کشد. در موزه می‌توان ابزار و وسایلی را مشاهده کرد که مردم این منطقه تا صد سال پیش از آنها برای کارهای مختلف مورد استفاده قرار می‌دادند؛ مثل کرسی، وسایل نخ‌ریسی، لبنیات‌سازی، و همچنین مجسمه‌های مردمی با لباس‌های محلی بختیاری و قشقایی. از لحاظ معماری نیز، این مکان به واسطه طراحی خاص خود که بدون استفاده از فلز یا چوب اجرا شده است، به توجه بازدیدکنندگان می‌پردازد.
موزه آثار سنگی
در این موزه که در محل قلعه چالشتر واقع شده، می‌توان سنگ‌های عظیم و قطور عصاری، سنگ‌های آسیاب، شیرهای سنگی، سنگ‌های قبرهای تخت و افراشته با خطوط و نقوش متنوع، قوچ‌های سنگی در اشکال و ابعاد مختلف و عناصر سنگی منقوش که در چهارچوب‌های سنگی، ستون‌ها، سرستون‌ها، پاستون‌ها، ازاره‌ها و فواره‌ها به کار رفته است را مشاهده کرد. این مجموعه شامل حوض‌های یکپارچه سنگی قاجاری، سنگ‌های آبی، دست‌آس‌ها و هاون‌های متنوعی نیز است که در سال ۱۳۷۹ از نقاط مختلف استان جمع‌آوری و با ایجاد محیط مناسب در حیاط قلعه ستوده، موزه سنگ استان، تأسیس و از سال ۱۳۸۰ به تعمیرات و بهره‌برداری عمومی گذاشته شده است.
موزه مردم شناسی
حمام قدیمی در دل مجموعه تاریخی قلعه چالشتر واقع شده و از جاذبه‌های دیدنی این مکان به شمار می‌آید. این حمام، در ضلع جنوبی از مجموعه ستوده و در ضلع شمالی از قلعه خدارحم خان قرار دارد. معمولاً از کاشی‌های آبی فیروزه‌ای و سفید سربی به عنوان تزیینات اصلی در این حمام استفاده شده است. موزه حمام قدیمی چالشتر در سال ۱۳۸۵ تأسیس شده و درون حمام خصوصی مجموعه تاریخی چالشتر که به نام حمام خان نیز شناخته می‌شود، اقامت دارد.
در این موزه می‌توان مجسمه‌های خدارحم خان و محمود خان با لباس‌های خصوصی و دلاک مخصوص، همچنین دیگ هفت‌جوشی که به‌عنوان خزینه آب گرم در حمام استفاده می‌شده، مشاهده کرد. همچنین، موزه ابزار و وسایل مرتبط با استحمام به روش سنتی و ماکت‌های انسانی با ابعاد و شکل‌های مختلف برای نمایش استحمام به شیوه‌های مختلف را به بازدیدکنندگان ارائه می‌دهد. این موزه سعی دارد تا آثار فرهنگی مرتبط با این موضوع را به صورت دقیق و ملموس به مخاطبان معرفی نماید.
دیدنی های اطراف قلعه چالشتر
بازدید از تمامی اجزای قلعه چالشتر، به شرط انجام دقیق و علمی، حدود دو ساعت از وقت شما را خواهد گرفت. اگر علاقه دارید از دیدنی‌های اطراف قلعه نیز لذت ببرید، مسجد جامع چالشتر و خانه ستوده جزو مکان‌هایی هستند که ممکن است جذابیت شما را جلب کنند. اگر تصمیم به اقامت بیشتر در چالشتر دارید یا حتی می‌خواهید شبی را در این شهر بمانید، اقامتگاه بوم‌گردی آزاده که در نزدیکی مجموعه تاریخی قلعه چالشتر واقع شده است، آماده پذیرایی از شما خواهد بود.
خانه ستوده
بنای خانه ستوده، قسمتی از قلعه چالشتر است که در دوره قاجاریه ساخته شده و به عنوان بخش حاکم‌نشین قلعه شناخته می‌شود. این بنا با معماری فوق‌العاده و زینت‌های شگفت‌انگیز، به ویژه نقاشی‌های اسطوره‌ای و افسانه‌ای روی دیوارها، زیبایی بسیاری به خود گرفته است. در خانه ستوده، سه موزه با موضوع‌های مختلف قرار دارند: موزه کار و زندگی، موزه سنگ و موزه مردم‌شناسی. این موزه‌ها اشیاء مرتبط با کارها و زندگی روزمره مردم بومی منطقه را به نمایش می‌گذارند. علاوه بر آن، ابزارآلات کشاورزی، کتیبه‌ها و لباس‌های روستایی نیز در این بنا به نمایش درآمده‌اند. به طور کلی، خانه ستوده از دیدنی‌ترین مکان‌های چالشتر محسوب می‌شود.
مسجد جامع چالشتر
مسجد جامع چالشتر که یکی از دیدنی‌های نزدیک به قلعه تاریخی چالشتر است، در فاصله حدود ۹ کیلومتری از شهرکرد قرار دارد. این مسجد در دوره قاجاریه توسط دستور محمدرضاخان چالشتری ساخته شده و دارای ساحتی به مساحت ۴,۰۰۰ متر مربع است. قسمت‌های مختلف مسجد شامل صحن، ورودی، رواق‌های شرقی و غربی، ایوان‌های جنوبی و شمالی، شبستان زمستانی و فضاهای جانبی ایوان می‌شوند. زینت‌های کاشی‌کاری و آجرکاری در مسجد جامع چالشتر بسیار جذاب و زیبا هستند و از آثار زیبا در دیوارها استفاده شده‌است.
اقامتگاه بوم‌گردی خانه آزاده
اقامتگاه بوم‌گردی خانه آزاده در نزدیکی قلعه چالشتر قرار گرفته است و ویژگی‌های بسیار جذابی دارد. این اقامتگاه دارای شش واحد و ۱۲ اتاق است و برخی از اتاق‌ها از معماری دوره‌های مختلف مانند زندیه، صفویه و قاجار بهره می‌برند. همچنین، بخش‌های مختلف خانه به تاریخ‌های مختلف و به سبک‌های معماری متنوعی ساخته شده‌اند. این اقامتگاه دارای یک حیاط بزرگ و باغچه‌ای زیبا است که در میانه آن گل و گیاهان آرایشی رشد می‌کنند. در خانه آزاده یک کافی‌شاپ زیبا و یک رستوران با منوی ایرانی و خارجی وجود دارد.
تورهای گردشگری مختلف نظیر رفتینگ و جامپینگ برای گردشگران در این اقامتگاه ارائه می‌شود. به طور کلی، اقامتگاه بوم‌گردی خانه آزاده با امکانات و برنامه‌های متنوع خود یک مکان ایده‌آل برای استراحت و اقامت در نزدیکی مسجد جامع و قلعه چالشتر محسوب می‌شود. ط
کلام آخر
قلعه چالشتری یک بنا تاریخی و معماری در شهرکرد، ایران است که در دوران قاجاریه ساخته شده و دارای ویژگی‌های معماری منحصر به فردی است. قلعه چالشتری دارای 5 ایوان و پنج اتاق در داخل آن است. برای ساخت این بنا، 40 ستون احداث شده و به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود. بخش شمالی تا سال 1370 خورشیدی مورد استفاده قرار می‌گرفت، در حالی که بخش جنوبی به ویرانی نزدیک بوده و مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. تاریخ ساخت این قلعه به طور تقریبی در سال 1321 هجری قمری به اتمام رسیده است. در سرستون‌های آن نیز تاریخ‌نگاری صورت گرفته و آثار معماری این بنا به عنوان آثار ملی ایران در فهرست میراث‌های ملی ثبت شده‌اند.
سوالات متداول
قلعه چالشتر کجا واقع شده است؟
قلعه چالشتر در شهر چالشتر، استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد.
تاریخچه قلعه چالشتر چگونه است؟
قلعه چالشتر در دوره حکومت صفویه به عنوان مرکز اداره چهارمحال احداث شد و در دوره قاجاریه تخریب شده و به شکل فعلی با معماری ایرانی-اروپایی بازسازی شده است.
قلعه چالشتر از چه بخش‌های تشکیل شده است؟
قلعه چالشتر از بخش‌های مختلف از جمله خان‌نشین، اندرونی، سردر سنگی، انبار، حمام و اصطبل تشکیل شده است.
چرا قلعه چالشتر به عنوان یک مقصد گردشگری معروف است؟
قلعه چالشتر به دلیل معماری زیبا و نقوش با موضوعات هنری، جذب توریست‌ها و علاقه‌مندان به تاریخ و هنر می‌شود.
آدرس دقیق قلعه چالشتر چیست؟
پنج کیلومتری شهرکرد، چالشتر، بلوار رهبر، خیابان باستان است.
چگونه می‌توانیم در شهرکرد اقامتگاه رزرو کنیم؟
شما می‌توانید از طریق سایت رزرو آنلاین هتل رهی نو، هتل و اتاق مدنظرتان را رزرو کنید.
