خیلی‌ها تصور می‌کنند شیراز یعنی حافظیه، سعدیه، پاسارگاد، باغ ارم یا تخت جمشید. اما این شهر بی‌نظیر جاذبه‌های گردشگری فوق‌العاده دیگری چون نقش رجب دارد که اگر تا به حال از آن بازدید نکرده‌اید این مطلب را از دست ندهید.
آشنایی با سنگ نگاره نقش رجب
بهتر است بدانید که نقش رجب یکی از مکان‌های تاریخی کشور است که در استان فارس قرار دارد. این مکان یادگاری از دوره ساسانیان است و نشانه‌هایی از این دوران را به تصویر می‌کشد. این مکان حجاری شده باستانی علاقمندان خاصی دارد و کمتر کسی است که با نام این مکان آشنا نباشد.
نقش رجب یک محوطه رو باز شبیه غار است. در این محوطه بر سه بدنه شمال شرقی و جنوبی سه مجلس نشان داده شده که در این مجالس شاهد برگزاری مراسم تاج‌گذاری شاهان، حجاری شده است. سنگ نگاره‌های این مکان بسیار زیبا و جذاب بوده و نشانه‌های پر مفهومی از دوره و عهد ساسانیان هستند. تمامی اینها نشان دهنده قدرت و صلابت شاهان ساسانی در شیراز به شمار می‌آیند و مانند آهنربایی تمامی گردشگران را از سرتاسر ایران و حتی دنیا به سوی خود می‌کشانند.
همانطور که در بالا گفته شد در این مکان حجاری‌هایی خواهید دید که 4 نقش برجسته تاج‌گذاری اردشیر بابکان در سال 224 م، نقش برجسته مربوط به کردیر، موبد بزرگ و مقتدر اوایل دروره ساسانی است که در زمان 5 پادشاه اول زندگی می‌کرده را نشان می‌دهد. در میان سایر سنگ نگاره‌های نقش رجب می‌توانید نقش برجسته شاپور اول و نقش تاج‌گذاری شاپور اول ساسانی را مشاهده کنید.
به قسمت جلویی نقش رجب که نگاهی بیندازید متوجه میدان وسیعی می‌شوید که این میدان این خبر را می‌دهد که در این مکان خانه‌هایی وجود داشته است. حجاری‌های داخل کوه نیز حاکی از وجود چشمه آبی در منطقه هستند. این مکان که امروزه از جاهای دیدنی شیراز به شمار می‌رود در دوره ساسانی تفریحگاهی زیبا و با طراوت بوده که بیشتر شاهان ساسانی زمان خود را در آن می‌گذراندند.
موقعیت نقش برجسته های ساسانی
نقش رجب شیراز در حدود 3 کیلومتری شمال تخت جمشید قرار دارد. به سمت راست جاده که بروید، درست رو به روی همان راهی که به نقش رستم می‌رسد نقش رجب را خواهید دید که در داخل شکاف یک کوه چشمان را به خود خیره می‌کند. حال در اینجا نقش هر کدام از حجاری‌های نقش رجب را توصیف می‌کنیم.
کتیبه های نقش رجب
تمامی کتیبه‌ها و سنگ نگاره‌های این مکان یک هدف اصلی دارند و آن این است که تاریخ ساسانی را ماندگار کنند و هر آنچه که در گذشته انجام دادند را به اطلاع مردم برسانند.
یکی از این کتیبه ها در کنار نقش اردشیر قرار دارد که بر روی آن نوشته شده « آیین زرتشت از بین رفته بود من که شاهنشاهم آن را از نو برقرار کردم.»
کتیبه دیگر به زبان پهلوی است. این کتیبه 25 خط خوانا دارد و بقیه آن آسیب دیده است. در این کتیبه مشاهده خواهید کرد که کرتیر خدماتی که برای گسترش دین زرتشتی انجام داده بیان کرده است.
کتیبه‌ای نیز بر روی نقش برجسته شاپور ساسانی و نجبا قرار دارد به خط و زبان پهلوی ساسانی است. این کتیبه بر روی سینه اسب شاپور قرار دارد و این نوشته این چنین است « این پیکری است از بغ مزداپرست، خدایگان شاپور، شاهنشاه ایران و انیران که نژاد از یزدان دارد، فرزند بغ مزداپرست، خدایگان اردشیر، شاهنشاه که چهر از یزدان دارد، نواده خدایگان پاپک شاه».
همه این کتیبه‌ها یک مضمون دارند و آن این است که تبار شاهی و منشا سلطنتی پادشاهان و حق الهی برای رسیدن به قدرت و فره ایزدی است. تمام اینها ریشه در اعتقادان باستانی و اندیشه دوران ساسانی داشته و سعی بر این دارد تا آنها را زنده نگه دارد.
- سنگ نگاره تاج‌گذاری اردشیر بابکان. مراسم باشکوه تاج‌گذاری اردشیر باباکان یعنی موسس سلسه ساسانی را می‌توان در حجاری‌های نقش رجب مشاهده کرد. در این نقش چهار و نیم متری می‌توان 8 مرد، زن و کودک را مشاهده کرد که شاهد مراسم هستند. تاج یا همان حلقه پادشاهی از طرف روحانی بلند رتبه «موبدان موبد» یا مظهر اهورامزدا به پادشاه داده می‌شود. در اینجا مشاهده خواهید کرد که اردشیر در حالت ادای احترام قرار می‌گیرد و حلقه پادشاهی را از اهورامزدا دریافت می‌کند. دو کودکی که در سنگ نگاره هستند، یکی از آنها احتمالا هرمز اول حامل افسر شهریاری و دیگری جانشین یا نمادی از اهورامزدا است. تصویر حجاری شده یکی از بزرگان ساسانی در پشت سر شاه قرار دارد. این شخص در تمامی نقش برجسته‌های اردشیر قرار دارد. او مگس پرانی را بر روی سر شاه نگه داشته و یک نشان مخصوص بر روی کلاه او وجود دارد. کسی که به نشان احترام دست خود را بالا برده است باید همان ولیعهد و فرزند اردشیر باشد. دو بانویی که در پشت سر اهورامزدا حضور دارند به وسیله یک ستون از این نقش برجسته جدا شده و مراسم احترام را انجام می‌دهند.
- سنگ نگاره کرتیر. این سنگ نگاره مربوط به کرتیر موبد و وزیر مقتدر و سیاستمدار دوره ساسانی است. این سنگ نگاره در زمان پادشاهی بهرام دوم در سمت چپ نگاره اول قرار گرفت. این نگاره متعلق به شاهان نبود و متعلق به کرتیر روحانی است که قدرت و نفوذ زرتشتی داشته است. در این سنگ نگاره مشاهده خواهید کرد که کرتیر دست خود را بالا برده و ادای احترام کرده است.
- نقش برجسته شاپور اول در نقش رجب. این از دیگر سنگ نگاره‌هایی است که در سمت راست قرار دارد. شاپور اول ساسانی و اهورامزدا بر روی اسب هستند که شاپور اول در حال گرفتن حلقه شهریایی از دست اهورامزدا است.
- نقش برجسته شاپور ساسانی و نجبا. چهارمین سنگ نگاره اهمیت زیادی دارد و نقش برجسته شاپور ساسانی را بیان می‌کند. این سنگ نگاره در ارتفاع یک و نیم متری قرار دارد و خواهید دید که شاپور اول سوار بر اسب است و 9 فرد سلطنتی بلند مرتبه در پشت او قرار دارند. بر روی کلاه 3 نفر از اینها علامت خاندان‌های بزرگ و اسپهبدان را مشاهده می‌کنید. هرمز اول ساسانی در پشت اسب شاپور قرار دارد و نشان جانشینی بر روی کلاه او مشخص است.
این سنگ نگاره‌ها تصاویری بسیار زیبا از عمق تاریخ باستان و عهد ساسانیان دارند، اما متاسفانه باید گفت که در طی تاریخ و گذشت زمان دچار فرسایش و آسیب شده‌اند.
