کمتر گردشگری را می‌بینید که به شیراز برود و زیارت بارگاه ملوکی شاهچراغ شیراز، محل دفن حضرت سید احمد موسی برادر امام رضا (ع) را در برنامه خود نگنجاند. اما داستان شاهچراغ چیست؟ علت نامگذاری شاهچراغ چیست؟ در این مقاله رهی نو به بررسی کامل داستان شاهچراغ و علت نامگذاری آن خواهیم پرداخت.
آشنایی با شاه چراغ شیراز
این آرامگاه بسیار باشکوه و دیدنی یکی از بناهای بسیار زیبای شهر شیراز و از جاذبه های گردشگری شیراز به شمار می‌آید که در دوره‌های مختلفی تکمیل شده است. مغول‌ها در دوره ایلخانیان ساکن ایران بودند و ابو اسحاق دستور ساخت بخش‌هایی از این مکان مانند مسجد، مدرسه و بازار را داد. در این مکان مقبره‌های زیادی وجود دارد که اکثر آنها تاکنون باقی مانده‌اند.
در زمان حکومت شاه اسماعیل صفوی زلزله سال 997 هجری قمری آسیب‌ها و صدمات زیادی به این مکان زد. در همین دوره صفویه گنبد و بخش‌هایی از آرامگاه مورد بازسازی قرار گرفت و مهارت زیادی در ساخت آن بکار برده شد.
نادر شاه نیز بعد از پیروزی در جنگ بر افغان‌ها اقداماتی برای تعمیر و بازسازی شاه چراغ شیراز انجام داد. او عهد کرده بود که بعد از جنگ حرم شاه چراغ را تعمیر کند و توسعه دهد و به عهد خود عمل کرد. در همین دوره افشار قندیل‌هایی نیز بر روی بنا نصب شد.
در زمان حکومت قاجار نیز تغییراتی بر روی بنا انجام شد. بدنه و کف تعمیر شدند و آینه‌کاری، ضریح‌سازی انجام و درب‌های حرم نیز نصب گردید. در سال 1344 موزه‌ای در آستان مقدس شکل گرفت که آثار و اشیای موجود در آن شامل نسخ خطی و اسناد و مدارک مربوط به آستان مقدس بودند. در این مجموعه فرهنگی بیش از 4 هزار سنگ تاریخی و فرهنگی وجود دارد که علاقمندان به بازدید از آنها می‌توانند با مراجعه به این قسمت از آنها بازدید کنند.
شاهچراغ شیراز حرم کیست؟
شاه چراغ کیست؟ شاه چراغ مسجد یا آرامگاهی است که برادر امام رضا (ع) در آن دفن شده است. میر سید احمد موسی (فرزند موسی کاظم (ع)) برادر امام رضا (ع) برای دیدار برادرش راهی شهر مشهد شد که توسط مامورین مامون در راه سفر خود به شهادت رسید.
امام رضا (ع) از مدینه به خراسان برای انجام حکومت تحمیلی سفر کرد و ساکن این شهر شد. در آن زمان طوس و خراسان پایتخت حکومت بودند. خانواده امام نیز برای دیدن او به ایران سفر کرده و هر کدام سرنوشت متفاوتی در این مسیر پیدا می‌کنند. احمد بن موسی نیز برای دیدار برادر خود راهی شهر مشهد شد. مامورین دولتی که از این موضوع مطلع شدند، این خبر را به مامون اطلاع دادند. مامون دستور داد تا وی را در مسیر بکشند و اجازه ندهند او به خراسان برسد.
احمد بن موسی ابتدا بازگردانده شد و سپس از طریق راه شیراز راهی خراسان شد، اما قتلغ خان با 40 هزار سرباز در منطقه خان زنیان مستقر شد و از قافله خواست به مدینه بازگردند و مسیر خود را ادامه ندهد. احمد دلیل سفر خود را دیدار برادر خود بیان کرد و جنگی بیان قافلیه و سپاه درگرفت. در نتیجه این جنگ احمد بن موسی به شهادت رسید و در مکانی نامعلوم در شیراز دفن شد.
البته بهتر است بدانید که در کنار آرامگاه احمد بن موسی، آرامگاه برادر ایشان محمد بن موسی نیز در این مکان قرار دارد.
هنوز برای ماندن در شیراز جایی را انتخاب نکردید؟ رزرو آنلاین هتل شیراز در رهی نو کار شما را ساده کرده است.
داستان شاهچراغ چیست؟
تا دوران عضد الدولله، هیچ کس از محل دفن احمد بن موسی اطلاعاتی نداشت. در گذشته، خانه‌های زیادی در اطراف محل دفن وجود داشت و پیرزنی در نزدیکی این محل زندگی می‌کرد. یک شب، نوری در بالای تپه خانه پیرزن ظاهر شد که تا طلوع صبح ادامه داشت؛ نوری که هیچ شباهتی به چراغ معمولی نداشت. کنجکاوی پیرزن برانگیخته و او موضوع را به عضد الدولله گزارش داد. هرچند که ابتدا سخنان پیرزن مورد تردید قرار گرفت، اما عضد الدولله پس از گذراندن یک شب جمعه در خانه پیرزن، شاهد این پدیده شد و دریافت که احمد بن موسی در این مکان دفن شده است.
علت نامگذاری شاهچراغ
دو دلیل برای نامگذاری این مکان وجود دارد. اولین دلیل از گفتار پیرزن نشأت می‌گیرد؛ او هنگام توضیح پدیده به عضد الدولله گفته بود: «شاه، چراغ را ببین! شاه، چراغ را ببین!». دلیل دوم این است که خود شاه پس از پیگیری موضوع و دریافت نتیجه، به عنوان نشانی از قدردانی از تلاش‌های پیرزن، این محل را به نام شاه چراغ نامگذاری کرد.
معماری و ساختمان حرم شاهچراغ شیراز
سبک معماری آذری در معماری زیبای این مکان دیده می‌شود. چرا که در دوران پس از اسلام این سبک معماری در ایران رایج بوده است. مخصوصا در زمان ایلخانیان که بناهای زیادی را مشاهده می‌کنیم که با این نوع سبک معماری ساخته شده‌اند. این آرامگاه از بناهای ساخته شده در قرن ششم هجری قمری بوده و در زمان حکومت اتابکان ساخت آن انجام شده است. بهتر است بدانید که به دستور مادر شاه ابو اسحاق دستور ساخت آن داده شده است.
یک ایوان در قسمت شرقی شاه چراغ قرار دارد که نشان می‌دهد این قسمت در دوران علاالدوله قاجار ساخته شده است. این ایوان 38.3 متر طول و 5.5 متر عرض دارد. در این ایوان 10 ستون مشاهده می‌کنیم که دوازده حجره در طرف آن قرار دارد و دهنی بزرگ در وسط آن واقع شده است. تمامی بدنه‌های آن گچ بری شده هستند.
در هر دو سمت درب طلایی حرم شاه چراغ راهروهایی وجود دارد. این راهروها به حرم و ایوان منتهی می‌شوند. حیاط شاه چراغ دو درب اصلی ورودی دارد که در دو سمت جنوب و شمال کاشی کاری شده هستند. در کنار این دو درب اصلی، دو درب فرعی نیز وجود دارد که یکی به بازار حاجی و دیگری به مسجد جامع عتیق وارد می‌شود.
حرم، گنبد، رواق‌ها و شاه نشین دارای تزئینات آینه کاری هستند و گچ‌بری‌های بسیار زیبایی دارند. کتیبه‌های این مکان نیز بسیار هنرمندانه نوشته و قرار داده شده‌اند. یکی از زیبایی‌ها و مشخصه‌های بسیار خوب این مکان ساخت سقف چوبی ایوان و نوشتار اسماء متبرکه بر روی این سقف چوبی است.
یک حوض بزرگ در میان صحن وجود دارد که از جنس چینی بوده و گفته می‌شود که از معادن معروف شهر نی ریز است. در داخل این حوض فواره بزرگی قرار دارد و در اطراف آن درختکاری شده است. اتاق‌هایی در دور تا دور حیاط شاه چراغ شیراز وجود دارد که در قسمت پیشانی و جرزهای خود کاشی‌کاری شده‌اند. تمامی ستون‌های آهنی ایوان حرم پوششی از چوب‌های نفیس دارند و سقف آنها منبت کاری شده است.
یکی از بهترین هتل هایی که در نزدیکی شاهچراغ وجود دارند هتل بزرگ است که در رزرو هتل بزرگ شیراز میتوانید آن را آنلاین رزرو کنید.
روز بزرگداشت شاهچراغ
شورای فرهنگی استان فارس در سال 1386 یک روز را به نام بزرگداشت مقام شاهچراغ انتخاب کرد و تصمیم بر این گرفته شد تا در روز تولد وی این روز جشن گرفته شود. اما از آنجایی‌که که روز تولد ایشان دقیقا مشخص نیست، تصمیم گرفته شد که در دهه کرامت بین تولد امام رضا (ع) و حضرت معصومه (س) برای ایشان جشن گرفته شود.
پس از گشت و گذار و لذت بردن از بازدید شاهچراغ ، حتما به مسجد نصیر الملک هم سر بزنید. این مسجد در نزدیکی حرم شاهچراغ است.
سوالات متداول در مورد داستان شاهچراغ شیراز
1. داستان شاهچراغ چیست؟
این داستان بر پایه روایاتی است که پیرزنی در نزدیکی محل دفن حضرت سید احمد موسی (برادر امام رضا) مشاهده کرد؛ نوری عجیب و متفاوت که تا طلوع صبح ادامه داشت. این پدیده باعث شد تا این مکان در شیراز به نام شاهچراغ شناخته شود.
2. شاهچراغ شیراز چه ویژگی هایی دارد؟
شاهچراغ شیراز، علاوه بر داشتن معماری زیبا و تزئینات هنری چشمگیر، حامل داستان شاه چراغ است که روایت‌های تاریخی آن را زنده می‌کند. این حرم نه تنها از نظر دینی و تاریخی اهمیت دارد، بلکه علت نامگذاری شاه چراغ نیز نشان از روایات جذاب گذشته دارد.
3. علت نامگذاری شاهچراغ چیست؟
علت نامگذاری شاهچراغ بر اساس گفته‌های پیرزنی است که هنگام مشاهده نور عجیب، با گفتن «شاه، چراغ را ببین!» توجه عضدالدوله را جلب کرد. این رویداد منجر به نامگذاری این مکان به عنوان شاه چراغ شد و هم اکنون این نام یادآور داستان شاه چراغ و ارزش تاریخی آن در شیراز است.
4. داستان شاه چراغ چگونه شکل گرفت؟
این داستان از مشاهده نوری غیرمعمول توسط پیرزنی آغاز می‌شود که به زودی در میان مردم شیراز به عنوان یک پدیده تاریخی مطرح شد. سپس، با پیگیری‌های بعدی و تأیید این روایت، علت نامگذاری شاه چراغ بر اساس این رویداد تاریخی تثبیت گردید.
