تالاب لیپار چابهار
برای همه ما از نزدیک دیدن منظره‌های طبیعت، جذاب و دل‌پذیر است؛ حالا تصور کنید منظره‌ای که در حال تماشای آن هستید، متفاوت و عجیب هم باشد. تالاب لیپار چابهار در سواحل مکران یکی از این چشم‌اندازهای کم‌نظیر و جذاب در ایران و جهان است که پیشنهاد می‌کنیم هرکسی حداقل یک‌بار دیدنش را تجربه کند. حتی اگر یک طبیعت گرد حرفه‌ای باشید، حضور در کنار دریاچه‌ای صورتی در نزدیکی ساحل دریای عمان، تجربه‌ای به‌یادماندنی خواهد بود. این تالاب صورتی به خاطر رنگ خاص و ویژه‌اش شهرتی جهانی دارد.
درباره تالاب لیپار چابهار، تالاب صورتی ایران
در گوشه‌ای از ساحل بکر دریای عمان و در استان سیستان و بلوچستان دریاچه‌ای صورتی‌رنگ حیاتش را از وجود دریا گرفته است. تالاب لیپار محل تلاقی رودخانه به دریای عمان است که وسط دره‌ای شکل‌گرفته از دو کوه قرار گرفته است. در جنوب شرقی ایران و در نزدیکی اقیانوس هند، قدرت طبیعت نقشی صورتی روی زمین کشیده که تعداد دریاچه‌های شبیه به آن در تمام دنیا به تعداد انگشتان یکدست هم نمی‌رسد.
درواقع بی‌حرکت ماندن بخشی از آب دریای عمان، تالاب لیپار را به وجود آورده است. نزدیک‌ترین روستا به دریاچه لیپار چابهار هم نام آن است. ترکیب صورتی دریاچه و آبی آسمان بی‌نهایت، فوق‌العاده چشم‌نواز، رویایی و دوست‌داشتنی است. کوه مشرف‌به آن نیز زیبایی منظره این دریاچه را بیشتر کرده است.
شکل‌گیری تالاب صورتی چابهار
با توجه به شواهد این‌طور به نظر می‌رسد که دریاچه لیپار براثر عوامل طبیعی شکل گرفته باشد؛ اما روایت دیگری هم وجود دارد. گروهی از مردم محلی می‌گویند که این دریاچه ساخت دست انسان است و فردی به نام «دادکریم شیخ‌زاده» از اهالی روستای «دمبدف» بانی به وجود آمدنش شده است.
براساس این روایت، تالاب صورتی در سال ۱۳۶۲ احداث شده است. دادکریم با بودجه شخصی، به همت اهالی و کمک گرفتن از ماشین‌آلات وزارت نیرو، تالاب لیپار را می‌سازد تا آب‌های سطحی حاصل از بارندگی‌ها را سروسامان دهد.
در آن سال‌ها با بارندگی خوبی که در منطقه اتفاق افتاد، تالاب لیپار سرشار از آب و اطرافش سرسبز شد. پس‌ازآن هم پرندگان زیادی ساکن دائمی یا موقت این تالاب شدند. البته خشک‌سالی‌های اخیر حیات تالاب را به خطر انداخته و وسعت و شکلش را تغییر داده است.
معنی واژه لیپار
«لیپ» و «آر» دو بخش تشکیل‌دهنده نام این تالاب به ترتیب به معنی خار و خاشاک رودخانه و آب رودخانه هستند. به‌صورت کلی در زبان بلوچی به محل تلاقی آب رودخانه و دریا لیپار می‌گویند و درواقع این نام موقعیت این تالاب را یادآوری می‌کند.
دلیل رنگ صورتی تالاب لیپار چابهار
مهم‌ترین دلیل شهرت و محبوبیت تالاب لیپار چابهار، رنگ صورتی آن است. رنگی که برای وجودش دلایل زیادی بیان شده. به‌طورکلی عوامل گوناگونی می‌تواند موجب چنین پدیده‌ای شود. جنس خاک بستر دریاچه، آب‌وهوا و میزان شوری آب، محیط مناسبی برای رشد جلبک‌ها و باکتری‌های خاص را فراهم می‌کند. این تالاب از به هم پیوستن چند رودخانه شکل‌گرفته و محل زندگی حجم بالایی از پلانکتون‌هاست. رشد کردن این پلانکتون‌ها در مواد آلی و معدنی موجود در آب تالاب، فرآیندهای زیستی را رقم‌زده که باعث تغییر ظاهر این دریاچه شده است و آن را به رنگ صورتی درآورده.
آب تالاب صورتی چابهار بسیار شور است. جلبک «دونالیلا سالینا» ازجمله گیاهان آبزی است که تحمل شوری زیاد را دارد و در این دریاچه رشد می‌کند. تماس دونالیلا سالینا با دستهای از باکتری‌ها منجر به تولید رنگ‌دانه صورتی می‌شود.
هنگامی‌که گروهی از جلبک‌ها به‌صورت بی‌رویه و در حجم زیاد در یک محیط آبی رشد کنند، پدیده «کشند سرخ» یا «آب‌سرخه» اتفاق می‌افتد. افزایش رشد جلبک‌های آب‌سرخه، اکسیژن آب را کم کرده و ماهیان و آبزیان منطقه را از بین می‌برد. باوجود زیبایی چشم‌نواز کشند سرخ و جلب‌توجه گردشگران، ماهیگیران از وجودش خسارت‌های بسیاری می‌بینند.
پوشش گیاهی و گونه‌های جانوری اطراف تالاب صورتی چابهار
کنار هم قرار گرفتن پوشش گیاهی و گونه‌های جانوری در اطراف تالاب لیپار، کار را تمام کرده و مجموعه‌ای کامل از شگفتی طبیعت را آفریده است. وجود درختان بلوط، رویش پنبه‌های وحشی، بوته‌ها و درختچه‌های گز، چش، کهور، نی، حرا و پرنده‌هایی مانند چنگر، باقرقره، تیهو، فلامینگو، طاووس کن، عقاب دشتی، زیبایی این منطقه را بیشتر کرده‌اند.
تفریحات و جاذبه‌های اطراف دریاچه لیپار چابهار
درست است که قدم زدن اطراف چنین پدیده فوق‌العاده‌ای خودش می‌تواند بهترین دلیل برای سفر به این منطقه باشد؛ اما چیزهای دیگری هم آنجا در انتظار شماست:
• امکان عکاسی در محیطی بی‌نظیر
• امکان شترسواری در روزهای شلوغ مثل نوروز
• تماشا و شنیدن هنر نوازندگان محلی
• خرید از بازارچه سنتی
• امکان تماشای از گیاهان زیبای بلوط، گزنه و بوته‌های پنبه وحشی
• امکان دیدن گونه‌های جانوری متنوع کویر
توجه داشته باشید که امکانات رفاهی خاصی در اطراف دریاچه وجود ندارد و بهتر است در هنگام برنامه‌ریزی این نکته را مدنظر قرار دهید.
بهترین زمان برای بازدید از تالاب لیپار
خوب است بدانید که تالاب صورتی به دلیل تبخیر آب و نوسان باران‌های موسمی در همه ماه‌های سال آب ندارد. بهترین زمان برای دیدن دریاچه پرآب با رنگ صورتی، اواسط زمستان تا فصل بهار است. اگر می‌خواهید با یک تیر دو نشان بزنید و دیگر جاذبه‌های چابهار را هم ببینید، نگران نباشید، چابهار در چهارفصل سال هوایی بهاری دارد و در زمستان هم دیدنی است. اگر از بهمن تا فروردین یا شهریور و مهر به چابهار بروید، می‌توانید پدیده جزر و مد قرمز در منطقه خلیج گواتر را مشاهده کنید.
معمولا آب دریاچه در تابستان می‌شود و به همین دلیل هم شرایط محیطی موثر بر رنگ صورتی جلبک‌ها فراهم نیست و جلوه چندانی ندارند. در پاییز، فصل مهاجرت پرندگان، این فرصت فراهم می‌شود تا به تفریح جذاب پرنده‌نگری در اطراف تالاب لیپار بپردازید. البته پرندگان زمستان‌گذر ویژه‌ای هم در فصل سرما به تالاب لیپار سر می‌زنند.
جاذبه‌های گردشگری اطراف دریاچه صورتی چابهار
در کنار تالاب لیپار یک بازارچه در کپرهای کوچک سنتی فعال است که زنان هنرمند بلوچستان، صنایع‌دستی خود و محصولات دریایی را در آنجا عرضه می‌کنند. زنان محلی آماده‌اند که اگر دوست دارید نقوش سنتی حنا را روی دستهای شما به یادگار بگذارند. آنجا می‌توانید از شنیدن ساز و نوای جنوبی هم لذت ببرید. در نزدیکی این پدیده طبیعی خارق‌العاده، جاذبه‌های گردشگری هم وجود دارد که تعدادی از آن‌ها به شرح زیر است:
• 4.2 کیلومتر تا درخت انجیر معابد (دقیقه با ماشین)
• 13.3 کیلومتر تا کوه‌های مریخی و مینیاتوری (12 دقیقه با ماشین)
• 20.4 کیلومتر تا چابهار (24 دقیقه با ماشین)
• 18 کیلومتر تا ساحل صخره‌ای چابهار (21 دقیقه با ماشین)
• 22.8 کیلومتر آرامگاه سید غلام رسول (29 دقیقه با ماشین)
• 31 کیلومتر تا روستای تاریخی تیس (40 دقیقه با ماشین)
• 30.7 کیلومتر تا پلاژ ساحلی تیس (37 دقیقه با ماشین)
• 30.2 کیلومتر تا مجموعه غارهای بان مسیتی (37 دقیقه با ماشین)
• 33.1 کیلومتر تا قلعه پیروز گت (47 دقیقه با ماشین)
• 22 کیلومتر تا تلگراف‌خانه انگلیسی‌ها (28 دقیقه با ماشین)
دسترسی به تالاب لیپار
برای دیدن تالاب صورتی کافی است به استان سیستان و بلوچستان و بندر همیشه‌بهار چابهار سفر کنید. 20 کیلومتر که از چابهار به سمت بندر گواتر حرکت کنید؛ در کنار روستای لیپار به یکی از 4 نمونه متفاوت از این نوع تالاب‌ها در جهان می‌رسید. اطراف تالاب لیپار که در میان تنگه‌ای صخره‌ای جا خوش کرده است، در فصل بهار سبزه‌زاری دیدنی خواهد شد که زیبایی این منظره را چند برابر می‌کند. فراموش نکنید که زمین‌های اطراف تالاب باتلاقی هستند؛ بنابراین بهتر است که اتومبیل خود را دور از دریاچه پارک کنید.
