یکی از شگفتی‌های تاریخی بجا مانده از دوران قاجار، موزه مقدم تهران است که تاریخچه بسیار طولانی از گنجینه‌های قدیمی دارد. این اثر در تاریخ ۲۰ آذر ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۲۹۲۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. موزه و خانه مقدم در آغاز، عمارتی بزرگ و مجلل و محل سکونت خاندان محمدتقی خان احتساب‌الملک از صاحب‌منصبان مشهور دربار قاجاریان و رئیس ادارهٔ احتسابیه تهران و وزیر مختار ایران در برن سوئیس بوده که بعدها در اختیار محسن مقدم، استاد باستان‌شناسی دانشگاه تهران، قرار می‌گیرد. این موزه آثار ارزشمند معماری و تاریخی زیادی در قلب خود جای داده و بهترین مکان برای علاقمندان به تاریخ ایران است. در واقع موزه مقدم یکی از خانه‌های تاریخی شهر تهران است. این خانه معماری بسیار زیبایی داشته و آثار گران‌بهایی در آن حفظ می‌شود. این مکان محبوبیت زیادی در بین توریستان داخلی و خارجی و البته علاقمندان به تاریخ در ایران ایجاد کرده است.
موزه مقدم کجاست؟
موزه مقدم در خیابان امام خمینی شهر تهران قرار دارد و بعد از گذر از خیابان شیخ هادی می‌توان به آن رسید. این موزه در کنار بانک واقع شده و پلاک آن 251 است. دسترسی به این موزه از طریق مترو بسیار آسان شده، چرا که این موزه بین دو ایستگاه مترو حسن آباد و دانشگاه امام علی قرار دارد و با کمی پیاده‌روی می‌توان به آن رسید.
تاریخچه موزه مقدم تهران
موزه مقدم که به نام موزه دانشگاه تهران نیز شناخته می‌شود یکی از خانه‌های بسیار مجلل و قدیمی دوران قاجار است. این خانه در واقع متعلق به یکی از درباریان قاجار به نام محمد تقی خان احتساب الملک بوده و وقت زیادی برای ساخت آن صرف شده است. ثمره زندگی محمد تقی دو پسر بود که هر دوی آنها برای ادامه تحصیل خود به اروپا رفتند. یکی از فرزندان او به نام حسن فعالیت‌های زیادی در حوزه سیاسی، ادبی و اجتماعی داشت، اما متاسفانه در دوران جوانی دار فانی را وداع گفت. آثاری از او به‌جامانده که یکی از این آثار ادبی نمایشنامه معروف « جعفر خان از فرهنگ آمده» است. پسر دیگر محمد تقی، به نام محسن در رشته نقاشی، تاریخ هنر و باستان شناسی تحصیل کرده و در سال 1315 به ایران بازگشت. محسن همسر فرانسوی خود را نیز به ایران آورد و به همراه او در خانه پدری خود ساکن شد.
استاد مقدم یکی از اساتید ممتاز دانشگاه تهران شد و یکی از بنیان‌گذاران دانشکده هنرهای زیبای این دانشگاه نیز محسوب می‌شود. او علاقه بسیار زیادی به آثار هنری و تاریخی داشت. به همین دلیل به همراه همسر خود گردآوری آثار فرهنگی و تاریخی را آغاز نمود. نشان دانشگاه تهران را که با الهام از تاریخ و فرهنگ کهن ایران طراحی کرده است که علی‌رغم همه تحولات دهه‌های اخیر، هنوز هم بر سردر دانشگاه باقی است. او اولین ایرانی است که به دریافت نشان لژیون دو نور با درجه «اوفیسیه» از طرف شارل دو گل رئیس‌جمهور فرانسه مفتخر شده است.
آثاری مانند کاشی‌ها و قطعات سنگی تراشیده شده را در گوشه و کنار عمارت پدری نصب کرد. استاد مقدم گنجینه‌هایی مانند پارچه‌ها، چیق و قلیان، سفالینه، شیشه، تابلو نقاشی، مهرها، مسکوکات و اسناد تاریخی را گرد هم آورد و در عمارت جای داد. هر کدام از این آثار متعلق به دوران خاصی بوده و بیانگر تاریخ هستند. علاقه او به علم و دانش به همین جا ختم نشد و در سال 1351 او عمارت پدری خود را با تمام گنیجنه‌هایی که در آن قرار داشت را به دانشگاه تهران وقف نمود. استاد مقدم در سال 1366 چشم از جهان بست و بعد از فوت همسرش این موزه در اختیار دانشگاه قرار گرفت.
معماری موزه مقدم
همانطور که گفته شد این خانه محل سکونت خاندان محمد تقی خان احتساب الملک و فرزندش محسن بوده و تجمل و زیبایی را می‌توان در آن مشاهده کرد. معماری ایرانی را می‌توان در گوشه و کنار این باغ با چشم دید. هر کدام از این معماری حرف‌های زیادی از تاریخ بیان می‌کنند. محسن و همسرش بعد از بازگشت به ایران وقت خود را صرف جمع آوری آثار و گنجینه‌های تاریخی کردند. علاقه شدید آنها به معماری این موزه را خلق کرد. در ابتدای ورود به این موزه یک حوض و شعمدانی‌های بسیار زیادی را مشاهده خواهید نمود که با رنگ‌های فیروزه‌ای، بنفش و آبی آسمانی جلا پیدا کرده‌اند. گل‌کاری‌ها طبق اصول و قواعد خاصی انجام شده و زیبایی حیاط موزه را چند برابر کرده‌اند. در قسمت شمالی موزه ایوانی با طاق‌ها و ستون‌های دلربا وجود دارد. در این ایوان کاشی‌های زیادی بکار رفته است که متعلق به دوران زندیه و قاجاریه هستند. زیباترین بخش این ایوان حوضچه‌ای از جنس مرمر است. الیته گفته می‌شود که این حوضچه از حمام فتحعلی به اینجا آورده شده است. در این حوض آبی جاری شده که به داخل استخر سرازیر می‌شود. به قسمت غربی عمارت که بروید، ساختمان اربابی را می‌بینید. بهتر است بدانید که این ساختمان توسط خود استاد مقدم ساخته شده است. استاد مقدم در سال 1345 به همراه یکی از شاگردان خود، دکتر ابولقاسمی آن را احداث کرد. هنر ایرانی در بخش‌هایی از این ساختمان دیده می‌شود. البته در ساخت آن از کاشی‌های دوران قاجار استفاده شده که بسیار زیبا هستند. در گوشه‌ای از موزه استخری ساخته شده است که از استخر و آب‌نماهای باغ الحمرا الگو برداری شده‌اند. ساخت این استخر بعد از سفر مقدم از اسپانیا انجام شده و برگرفته از آبنمای باغ اسپانیایی است. چند فواره قدیمی و تاریخی در آن قرار دارد که آب آن به داخل استخر می‌شود.
دو حیاط اندرونی و بیرونی در این موزه وجود دارد که با یک دیوار از هم جدا شده‌اند. البته نام این دیوار تجدد است. کاشی‌کاری‌ها و ستون‌هایی در این دیوار دیده می‌شود که پایه‌های این ستون‌ها حجاری شده‌اند. این ستون‌ها معماری زیبایی دارند و شبیه ستون‌های کاخ چهلستون هستند. چیز جالب توجه این است که این ستون‌ها در زمان تخریب کاخ خواهر ناصرالدین شاه به این مکان آورده شده‌اند. ایوان زیبایی در حیاط اندرونی ساخته شده است که ستون‌های آن گچ‌بری زیبایی دارند. این ستون‌های گچ‌بری شده توسط بهترین معماران ساخته و در این مکان نصب شده‌اند. استاد مقدم بیشتر طراحی‌های این بنا را شخصا با الهام از معماری ایرانی، اروپایی و آسیایی انجام داده است. او در حیاط اندرونی نیز از طرح فرش ایرانی استفاده کرده که جذابیت بنا را چند برابر می‌کند. باغچه‌های گل‌کاری شده، آبنما و حوضی در اطراف آن نیز وجود دارد. آبنماها همیشه روشن هستند و آب را به داخل حوض سرازیر می‌کنند.
ساعت بازدید موزه مقدم تهران
افرادی که علاقمند به بازدید از این موزه هستند می‌توانند با پرداخت ورودی 3 هزار تومانی از شگفتی‌های تاریخی آن بازدید کنند. البته دانشجویان با ارائه کارت دانشجویی می‌توانند تخفیف نیز بگیرند. این موزه همه روزه از ساعت 9 صبح تا 17:15 بعدظهر به جز روزهای شنبه و روزهای سوگواری برای بازدید عموم باز است.
هتل‌های نزدیک موزه و خانه مقدم
اگر در هتل‌های زیر اقامت داشته باشید، به راحتی میتوانید به موزه و خانه مقدم دسترسی بیابید:
- فاصله هتل فردوسی تهران تا موزه مقدم، 3 کیلومتر است و حدودا 12 دقیقه زمان نیاز دارید تا به مقصد برسید.
- فاصله هتل سیمرغ تهران تا موزه، 6 کیلومتر است و حدودا 20 دقیقه زمان نیاز دارید تا به مقصد برسید.
- فاصله هتل استقلال تهران تا موزه مقدم، 16.1 کیلومتر است و حدودا 24 دقیقه زمان نیاز دارید تا به مقصد برسید.
- فاصله هتل هما تهران تا موزه مقدم، 13.5 کیلومتر است و حدودا 20 دقیقه زمان نیاز دارید تا به مقصد برسید.