از سمت بهارستان به سمت جمهوری حرکت می‌کنیم. نرسیده به ساختمان خاموش شده و آرام گرفته پلاسکو، دست راست‌مان، خیابانی با بافت قدیمی و سنگفرش شده با یک در بزرگ و دیوار آجری طولانی توجه ما را به خود جلب می‌کند. اینجا خیابان میرزای شیرازی است که سفارت روسیه را در دل خود جای داده است. اما مقصد ما زیباتر از این منظره است. دقیقا ضلع جنوبی این خیابان، به تابلوی نام آشنایی برمی‌خوریم که آوازه پیاده راه آن را احتمالا شنیده باشید. با چند قدم، وارد دنیایی می‌شوید، که از هیاهوی حد فاصل خیابان جمهوری و بهارستان به دور است و سکوت دلنشین و آرام بخشی را در دل شلوغی مرکز شهر به قدم‌هایتان هدیه می‌کند. این شما و این پیاده راه زیبای سی تیر!
خیابان سی تیر کجاست
کمتر کسی است که ساکن تهران و به خصوص حوالی محله‌های منطقه 12 تهران باشد و از رقص روی سنگفرش و خلوتی پیاده راه و غذاهای خوشمزه انتهای خیابان بی‌بهره مانده باشد. راستی تا فراموش نکردیم، منظره موزه و ملی و کلیسای انجیلی از یک طرف و کنیسه حییم و موزه آبگینه تهران از طرف دیگر، شما را ساعت‌ها سر جایتان میخکوب می‌کند. نام سی تیر از واقعهای گرفته شده که در سال 1331 مردم به تظاهرات علیه قوام در این خیابان دست زدند.
این خیابان، واقع در منطقه 12، نرسیده به خیابان جمهوری و به سمت متروی حسن آباد قرار گرفته است.
مسیرهای دسترسی به خیابان سی تیر
با توجه به اینکه از کدام قسمت شهر، هوس پیاده روی در پیاده راه سی تیر را کردید، مسیر دسترسی متفاوتی نیز برای رسیدن به آن پیش رو دارید.
- اول از همه این را بدانید که اگر وسیله نقلیه عمومی را برای رفتن به سی تیر انتخاب کنید، بهترین گزینه را انتخاب کردید. چون این منطقه در محدوده طرح ترافیک است. ضمن اینکه خیابان همیشه شلوغ جمهوری احتمالا جایی برای پارک نداشته باشد.
- اگر میخواهید از سمت شرق به پیاده راه سی تیر بیایید، می‌توانید در ایستگاه حسن آباد آمده و از آن جا وارد سی تیر شوید.
- اگر از بهارستان بیایید، با کمی پیاده روی و یا اتوبوس‌های جمهوری می‌توانید خودتان را به این پیاده راه زیبا برسانید.
- از میدان امام خمینی و تاکسی‌های پارک شهر نیز می‌توانید خودتان را به سی تیر برسید.
اماکن دیدنی خیابان سی تیر
از بالا به سمت مترو حسن آباد که در این پیاده راه قدم می‌زنید، از کوچه‌های خلوتی گرفته که انگار تکه‌ای جدا از شهر بوده که هیچ شلوغی و هیاهویی را در خود جای نمی‌دهد تا مسیرها و بناهای تاریخی که قدم می‌گذارید، همگی باعث می‌شود که احساس خوبی از قدم زدن در سی تیر داشته باشید. احتمالا اینجا تبدیل به یکی از پاتوق‌های ماندگارتان با دوستان یا عزیزان‌تان شود که شاهد آن سنگفرش‌های زنده این خیابان است. از همان ابتدا که قدم می‌زنیم به گوشه‌هایی از تاریخ می‌رسیم. از جمله مکان‌های دیدنی خیابان سی تیر عبارت است از:
موزه ملی ایران
اولین موزه ایران باستان را در این پیاده راه می‌بینید. این موزه قدمتی نزدیک به یک قرن دارد و در سال 1313 به دستور رضاشاه ساخته شده است. این موزه به دست هنرمند دو معمار معروف به نام عباسعلی معروف و استاد مرادعلی تبریزی، با الهام از طاق کسری ساخته شده است. اگر شانس با شما یار باشد، موزه در زمان بازدیدتان باز است. در غیر این صورت ناچار هستید از معماری این بنای تاریخی از پشت میله‌های موزه لذت ببرید. بازدید از موزه که به پایان رسید، به واسطه غذاها و نوشیدنی‌های خوشمزه‌ای که در سی تیر وجود دارد، از خودتان پذیرایی کنید که راه جذابی پیش رو داریم. در ادامه این پیاده راه نوستالوژیکی که قدم می‌گذارید به خیابان صالح می‌رسید. این خیابان، خانه ایرج میرزا را در خود جای داده است که بخش سالم آن اکنون در اختیار شهرداری قرار گرفته است.
موزه آبگینه (خانه دوست داشتنی قوام السلطنه)
عمارت قجری که می‌بینید با آن ساختمان خسته و خنده رویی که در مقابل یک حوض رنگ شده آبی قرار دارد، خانه قوام السلطنه است. این عمارت در سال 1299 به دستور احمد قوام سیاستمدار دوران پهلوی ساخته شده است. ارسی چوبی و گچ کاری‌های زیبا روی دیوار و باغچه‌ای باصفا که به حوض آبی وسط حیاط رنگ و لعاب دیگری داده است، همگی تا حدود 30 سال میزبان قوام السلطنه بوده است. در سال 1331 این موزه به سفارت مصر واگذار شد.
احتمالا به اینجا که برسید تا مدت‌ها محو تماشای بافت قدیمی و خاطره انگیز دیوارهای خانه شوید. خانه‌ها و بناهایی که روزها و دوره‌های مختلف تاریخ را به خود دیده و اکنون میزبان شما است. اگر امکان بازدید از داخل خانه بود، حتما از داخل بنا نیز دیدن کنید. معماری داخلی آن به واسطه یک معمار اتریشی، ترکیبی زیبا از معماری مدرن و معماری ایرانی را به نمایش درآورده است.
پله‌های پهن و کم ارتفاع که با نرده‌های چوبی در طبقه دوم به هم می‌رسند، طرح جذاب و دیدنی مسیر راه پله که شبیه به ساعت شنی ساخته شده، اشیا و آثار فوق العاده، حتی فرش قرمزی که در کف چوبی موزه انداختند، همگی توجه شما را به خود جلب می‌کند. البته اگر در دل شب هوس پیاده روی از سی تیر کردید، با در بسته موزه‌های این خیابان روبرو خواهید شد. ولی باز هم می‌ارزد.
خیابان اقلیت‌های مذهبی
سی تیر محل سکونت بسیاری از اقلیت‌های مذهبی همچون زرتشت، یهود و ارامنه بود. به همین دلیل در این خیابان که قدم می‌زنید با کلیساها و عبادتگاه‌های زیبای این ادیان روبرو می‌شوید.
کلیسای پطروس در سال 1270 توسط میسیونرهای پروتستانی ساخته شد. به این ساختمان که نگاه می‌کنید، تلفیقی از معماری ایرانی اروپایی از شما دلبری می‌کند که دلتان می‌خواهد سریع‌تر از داخل آن بازدید کنید. اولین مدرسه آمریکایی‌ها در کنار این کلیسا ساخته شد. اما بعدها با دیواری که بین مدرسه و کلیسا کشیده شد، استفاده از آن برای همه آزاد شد.
اسم خیابان خاطرم نیست! اما در مسیرتان احتمالا با خیابانی برخورد کنید که با دیوارهای رنگی از شما استقبال می‌کند. کوچه‌ای خاص با دیواری کاهگلی در میان شهری مدرن که تیر و تخته و آهن، سنگ بنای اصلی دیوارهایش است، توجه‌تان را جلب می‌کند. وارد این کوچه که شوید، سکوت و آرامشی که از دل خود به شما هدیه می‌کند، شما را برای لحظه‌ای از هیاهوی شهر بیرون آورده و در دنیای آرام بخش دیگری می‌گذارد. انگار که اینجا تکه‌ای جدا از شهر است.
در مسیر پیاده‌روی‌تان با دیوارهای قدیمی و تاریخی روبرو می‌شوید که شمایل آن توجه‌تان را جلب می‌کند. راستای این دیوارها به کتابخانه ملی ایران یا موزه ملک می‌رسد که یکی از پرابهت‌ترین و زیباترین و دلنشین‌ترین بناهای این خیابان است. سر در باغ ملی، موزه عبرت، و موزه مخابرات در کنارموزه ملک و در میدان مشق یا میدان باغ ملی تهران قرار گرفته است.
کم کم به انتهای خیابان سی تیر می‌رسیم. این را از هیاهوی رستوران‌ها و کافه‌های سیار و ترکیب بوی غذاهای خوشمزه و قهوه داغ تازه می‌توان حس کرد.
رستوران‌ها و کافه‌های خیابان سی تیر
اما برویم سراغ خوشمزه‌ترین قسمت ماجرا! از سال 1395 که شهرداری تهران تصمیم به سنگفرش کردن این خیابان گرفت، این خیابان نوستالوژیک و خلوت تبدیل به پاتوق سور و سات شب‌های تابستانی تهران شد که دیگر جای سوزن انداختن نبود. امیدواریم با پایان کرونا، بساط گرم استریت فود یا غذاهای خیابانی نیز دوباره برپا شود.
جذابیت رستوران و کافه‌های سی تیر، حالت سرپایی و خیابانی بودن آن است. ضمن اینکه با این چند دکه و کافه‌های سیار و طعم و بوی خوش عطری که در فضا راه می‌افتد، احتمالا جای سوزن انداختن وجود نداشته باشد.
جالب است بدانید همین رستوران و کافه‌های خیابانی و سیار، بسیاری از گردشگران خارجی و بین المللی را از رستوران‌های گران قیمت و لوکس شمال شهر، بیرون کشیده و به سمت خود جذب کرده است. از کافه‌های سنتی با انواع چای و دمنوش گرفته تا موهیتو و نوشیدنی‌های کافه‌ای، رستوران‌های فست فودی، غذاهای سنتی، بستنی پشمک و دنیایی به یادماندنی از خوش طعم‌ترین مزه‌ها، شب به یادماندنی را از سی تیر برایتان رقم می‌زند.
ویژگی جالب رستوران‌های سی تیر، قیمت مناسب و فضای رستوران است. دکه‌های کوچکی که برخی از آن‌ها داخل ماشین‌های ون، راه افتاده است و نوعی دلنشین و زیبا تزئین شده که حتی اگر میل به خوردن چیزی نداشته باشید، دلتان می‌خواهد فقط نگاه کرده و از این سلیقه و زیبایی لذت ببرید. البته نگاه به خیابان ساکت و رستوران‌های بسته امروز نکنید. زمانی که سور و سات استریت فود سی تیر دوباره برپا شود، احتمالا جای سوزن انداختن نباشد.
بهترین زمان گشت‌وگذار در سی تیر
اگر دلتان می‌خواهد که غروب یک روز دل انگیز را با عزیزان‌تان یا به تنهایی در این خیابان سپری کنید، بهترین زمان را انتخاب کردید. با وجود شلوغی شهر در سر شب، همچنان این خیابان تا رسیدن به استریت فودهای پرشور و خوشمزه، سکوت خود را حفظ کرده است. البته اگر تاریکی سر شب را برای قدم در این خیابان اتخاب کنید، در نظر داشته باشید که امکان بازدید از موزه‌ها و دیدنی‌های خیابان را از دست خواهید دید. می‌توانید از روشنایی و خنکی هوای بعد از ظهر استفاده کرده و از بناهای تاریخی سی تیر دیدن کنید و سر شب با تاریک شدن هوا به استریت فودهای جذاب سی تیر رسیده و دلی از عزا در بیاورید.
سی تیر بازمانده تاریخی است که احتمالا بسیاری از ما از آن فقط دو سه خط شنیدیم. فارغ از تاریخی بودن این خیابان، حس نوستالوژیکی و آرامشی است که در دل سی تیر پنهان شده و می‌تواند برایتان روزهای خاطره‌انگیزی را رقم بزند. پس دیدن آن را از دست ندهید.
