اگر بنا باشد سری به دیدنی‌ترین و خاطره‌انگیزترین شهر ایران، یعنی یزد بزنید و از بادگیرها، خانه‌های سنتی و اماکن دیدنی و دلنشین آن، در کنار مردم خونگرم و مهمان‌نواز یزدی دیدن کنید، امکان ندارد بتوانید از تجربه لذت خوردن غذاهای محلی یزد بگذرید. به‌خصوص اگر برای یک‌بار هم که شده مزه غذاهای یزدی را چشیده باشید. حالا که بناست بار سفر بسته و راجع به این شهر اطلاعات کسب کنید، یکی از مهم‌ترین مواردی که باید بدانید، غذاهای اصیل یزد است. با رهی نو همراه باشید تا با هم از این سفره رنگارنگ، لذتی ببریم.
غذاهای معروف و خوشمزه یزد
نسل به نسل و خانه‌به‌خانه، غذاهای سنتی یزد چرخیده و در میان خانواده‌های اصیل یزدی پخته شده است. غذاهای قدیمی یزد، با شرایط آب‌وهوایی و اقلیمی یزد متناسب بوده و همین قضیه در افزایش جذابیت و محبوبیت غذاهای یزدی کمک‌کننده بوده است، بنابراین تنها قطاب و پشمک یا گز یزدی نیست که آب دهانتان را راه می‌اندازند. اگر بنا باشد از غذاهای معروف یزد میل کرده و با آن دلی از عزا دربیاورید، مسلماً طعم غذاهای تکراری و فست‌فودی دیگر برایتان جذاب نخواهد بود. پس بفرمایید و سر سفره خانواده اصیل یزدی بنشینید تا با هم قاشقی از هر غذا را تست کنیم و لذت ببریم.
معرفی انواع خورش‌های یزدی
اولین چیزی که سر این سفره رنگین توجه شما را به خودش جلب می‌کند، خورش‌های خوشمزه یزدی است. با هم قاشقی از این خورش‌های رنگین را برمی‌داریم و طعم آن را می‌چشیم.
خورش به آلو
اگر عاشق خورش‌هایی با طعم ملس هستید، پس طعم این خورش را نیز حتماً دوست خواهید داشت. این خورش ترکیبی از به، آلو، گوشت، لپه، لیموعمانی و ادویه‌های مخصوص است. یزدی‌ها اغلب این خورش را در فصل پاییز میل می‌کنند.
خورش کدو سرکه شیره
یزدی‌ها معمولاً در مراسم رسمی و مجالس خود با این خورش از مهمانان خود پذیرایی می‌کنند. به این ترتیب برخلاف اسمش به‌جای استفاده از شیره، از ترکیب شکر و سرکه در خورش که حالت شیره مانند پیدا می‌کند، استفاده می‌کنند. مواد این خورش پیاز، گوشت ماهیچه، سرکه، شکر، کدو و ادویه است. برحسب ذائقه می‌توان میزان سرکه و شکر آن را کم یا زیاد کرد اما طعم ملس آن خوشمزه‌تر است.
خورش سیب
بله یزدی‌ها حتی با میوه هم خورش درست می‌کنند. خورش سیب یکی دیگر از غذاهای سنتی یزدی است و ترکیبات این غذا شامل موادی مانند سیب، مرغ، ادویه‌های تازه، دارچین و آلو می‌شود. در نهایت می‌توانید با زعفران و دارچین مزه فوق‌العاده‌ای به آن بدهید.
فسنجان یزدی
یکی از غذاهای مقوی و سنتی یزد، همین فسنجان یزدی است که برای تقویت بدن، افسردگی، سردرد و بسیاری از بیماری‌های دیگر مناسب است. این فسنجان ترکیبی از گوشت قرمز، گردو، بادام، چغندر، سیب یا آلو یا به، برگه زردآلو، رب انار، پیازداغ، هل و ادویه است. از ترکیبات به‌کار رفته در فسنجان یزدی می‌توان حدس زد که چه غذای خوشمزه‌ای در انتظارتان است. طعم این فسنجان را در هیچ کجای ایران به جز در یزد و زیر نظر یک آشپز حرفه‌ای یزدی، تجربه نخواهید کرد.
معرفی انواع آش‌های یزدی
اما برویم سراغ یک عصرانه خوشمزه در دل یک روز سرد زمستانی و خودمان را با طعم خوشمزه آش‌های یزدی گرم کنیم. البته این آش‌ها گرما و سرما نمی‌شناسند و در هر فصلی مورد استقبال قرار می‌گیرند.
آش شولی
یکی از معروف‌ترین آش‌های یزدی، آش شولی است. معمولاً این آش را در سفره شب یلدای یزدی‌ها می‌بینید. آش شولی از قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین غذاهای یزدی است که قدمتش حتی به بیش از 500 سال نیز می‌رسد. اگر بخواهید آن را در نوع تابستانی‌اش میل کنید، می‌توانید با عدس و چغندر بخورید و اگر قصد دارید در نوع زمستانی‌اش آن را میل کنید، با ماش و شلغم می‌توانید یک روز زمستانی خاطره‌انگیز بسازید. برای چاشنی معمولاً به آن سرکه یا رب انار اضافه می‌کنند که باعث می‌شود طعم فوق‌العاده‌ای بگیرد. خاصیت این آش برای سرماخوردگی هم عالی است و بهترین درمان برای آنفولانزا به شمار می‌رود.
آش آلو
یکی دیگر از آش‌های خوشمزه یزدی، آش آلو است. این آش را به همراه برنج، لپه، آلو، سبزی، پیاز و ادویه درست می‌کنند. در نهایت می‌توانید با پیازداغ و سیرداغ روی آن را تزئین کنید.
آش سرکه شیره یزدی
بله همان‌طور که خورش آن نیز وجود داشت، جالب است بدانید آشی هم به همین عنوان در میان غذاهای یزدی محبوب است. این آش با گوشت دنبه، نخود، عدس، برنج و چغندر درست می‌شود. برای چاشنی می‌توانید به آن سرکه، شکر و یا شیره اضافه کنید.
آش گندم یزدی
آش گندم یکی از آش‌های سنتی یزدی است که به‌خصوص در روزهای عزاداری در محرم و صفر، در بین مراسم فوق‌العاده دلنشین یزدی، صفای دیگری دارد. به همین دلیل این آش را آش امام حسین هم می‌نامند؛ چون اغلب در محرم طبخ می‌شود. طبخ این آش در برخی از استان‌های یزد گاهی 12 تا 14 ساعت طول می‌کشد تا برای پذیرایی عزاداران حسینی آماده شود. در ماه رمضان هم پخت آن را معمولاً قبل از سحر آغاز می‌کنند تا برای فردا شب افطار آماده باشد. این مدل آش از سری آش‌های یزدی، باید حسابی هم زده شود. در اصطلاح یزدی به آن کمچه زنی می‌گویند.
آش کدو حلوایی
یکی دیگر از آش‌های مقوی که برای سرماخوردگی و آنفولانزا نیز فوق‌العاده محسوب می‌شود، آش کدوحلوایی یزدی است. این آش را در شهرهای دیگر ایران نیز می‌توانید تجربه کنید. اما خوردن آن در مبدأ اصلی‌اش یعنی یزد، صفای دیگری دارد. آش کدوحلوایی ترکیبی از لوبیا، ماش، برنج، کدوحلوایی، پیازداغ و ادویه است.
آش شوربا یا گشنیز
آش دیگری که اغلب مهمان روزهای پاییز و زمستان خانه‌های یزدی است و دارویی شفابخش برای سرماخوردگی محسوب می‌شود، آش شوربا یا گشنیز است. این آش ترکیبی از برنج، سبزی، گوشت، کدو سبز (در اصطلاح یزدی کدو گروک) و شلغم است. اگر کدوحلوایی به آن اضافه کنید، خاصیت غذایی آن فوق‌العاده بالا می‌رود.
آش تمبر هندی
آش تمبر هندی از آن دست آش‌های خوشمزه‌ای است که نیاز دارد حبوبات آن را شب قبل خیسانده و آب آن را چندین بار عوض کنید. سپس گوشت و حبوبات را با پیاز و زردچوبه، ترکیب کنید. برنج را جداگانه بپزید. سپس یک تمبر هندی به برنج اضافه کنید و در نهایت آن‌ها را از صافی رد کنید. زمانی که گوشت و حبوبات پخته شد، مواد را با هم ترکیب کرده و بعد از مقداری قل زدن می‌توانید شکر نیز به آن اضافه کنید.
آش ماش
از غذاهای خاص یزدی، همین آش ماش است که محبوب مردم منطقه منشاد یزد محسوب می‌شود. معمولاً این آش را در روزهای زمستانی به‌عنوان وعده صبحانه میل می‌کنند. همچنین زمانی که یکی از عزیزان از دنیا می‌رود، نزدیکان صاحب عزا، این آش را پخته و به خانه او می‌روند.
معرفی انواع کوفته‌های یزدی
بعد از اینکه قاشقی از انواع آش‌های متنوع یزدی نوش جان کردید، وقت آن است که به‌عنوان میان وعده یا حتی وعده اصلی، سراغ غذاهای نونی و انواع کوفته‌های یزدی برویم.
کوفته نخودچی
این غذای سنتی به کوفته یزدی هم معروف است. در این غذا گوشت چرخ‌کرده، هویج، آرد نخودچی، تخم‌مرغ، تره، جعفری، سیب‌زمینی و ادویه به کار می‌رود. مواد این کوفته را بعد از اینکه با هم ورز داده و ترکیب کردید، بایستی در مقداری روغن سرخ کنید. سپس می‌توانید سیب‌زمینی و هویج که اختیاری است با پیاز تفت‌داده و مقداری آب به همراه کوفته‌های سرخ شده در آن بریزید و بگذارید حدود یک الی دو ساعت کوفته‌ها بپزند. در نظر داشته باشید اگر به این ترکیب، رب گوجه‌فرنگی اضافه کنید، آن‌وقت شبیه به کوفته تبریزی خواهد شد.
کوفته لپه
با کوفته جذاب دیگری از غذاهای سنتی یزدی همراهتان هستیم. برای تهیه کوفته یزدی، بایستی سیب‌زمینی‌ها را پخته و رنده کرده و با لپه، گوشت، ادویه، پیازداغ، تخم‌مرغ و زرشک مخلوط کنید. می‌توانید زرشک را هم کمی تفت دهید که طعم و رنگ بهتری داشته باشد. بعد از اینکه مایع درست شد، می‌توانید یک عدد تخم‌مرغ پخته و وسط آن قرار دهید و کوفته را دور آن جمع کنید. بعد از آن به مدت 15 دقیقه کوفته‌ها را در یخچال بگذارید تا حالت خودش را حفظ کند. سپس با حرارت کم کوفته‌ها را با پیاز تفت دهید و با مقداری آب بگذارید تا جا بیفتد.
کوفته هویج
این غذای اصیل هم ترکیبی از هویج، گوشت چرخ‌کرده، ادویه، سیب‌زمینی، سبزیجات و آرد نخودچی است. سس آن هم ترکیبی از رب، پیاز، زعفران و ادویه است. این کوفته را می‌توانید به همراه سالاد یا سبزی‌خوردن و نان سنگک میل کنید.
میان وعده‌ها و دسرهای یزدی
حسن‌ختام غذاهای یزدی، دسرها و میان وعده‌های خوشمزه‌ای است که می‌توانید در طول روز یا بعد و قبل از غذا میل کنید. بخشی از خوشمزه‌ترین دسرهای یزدی شامل موارد زیر است:
ماقوت
ماقوت که یک دسر خوشمزه زمستانی به شمار می‌رود، شبیه به پالوده است. ماده اصلی این دسر از نشاسته بوده و می‌تواند به تقویت معده و روده هم کمک کند. شیره انگور، شکر، گلاب، زعفران، نشاسته از مواد اصلی این دسر خوشمزه هستند.
فله
یک غذای خوشمزه ساده یزدی است که آن را با آغوز گوسفند یا گاو درست می‌کنند. معمولاً در اوایل بهار طبخ می‌شود که بعد از سرد شدن حالت فرنی پیدا می‌کند.
نان لتیر
یکی از نان‌های معروف یزدی، نان لتیر است که به‌وسیله اجاق‌گازهای بزرگ زمینی پخت می‌شود. این نان مخلوطی از کنجد، سیاه دانه و ... است و یکی از خوشمزه‌ترین میان وعده‌هایی به شمار می‌رود که یزدی‌ها در میان وعده و پذیرایی خود از آن استفاده می‌کنند.
فرهنگ غذایی یزدی‌ها
وقتی که به یزد سفر کنید، خواهید دید که معدن شیرینی‌های خوشمزه است. شیرینی‌های متنوعی که شاید در میان آن‌ها تنها قطاب و لوز یزدی به گوشمان خورده باشد. از جمله آداب‌ورسوم غذایی جالب یزدی‌ها این است که برای هر مراسمی نوعی شیرینی می‌پزند. به عقیده آن‌ها آش ماش، بوی مرگ را از خانه صاحبان عزا می‌برد. اغلب غذاهای یزدی مطابق با آب‌وهوا و شرایط اقلیمی این قسمت از خاک ایران درست شده است.
در یزد کجا غذای محلی خوشمزه بخوریم؟
زمانی که حرف از شکم گردی آن هم در سفر به میان می‌آید، مسلماً بهترین و باکیفیت‌ترین غذاهای محلی را می‌توان در هتل‌های معروف آن شهر تجربه کرد؛ چراکه میزبان گردشگران مختلفی است که عاشق و شیفته فرهنگ یزدی هستند. برای خوردن غذاهای خوشمزه و محلی یزد، می‌توانید سری به رستوران هتل‌های یزد همچون رستوران‌های زیر بزنید:
- رستوران چهارسوق در هتل صفائیه یزد
- رستوران هتل داد یزد
- رستوران ایرانی و فرنگی در هتل ارگ جدید یزد
- رستوران هتل مشیر الممالک یزد
اگر اهل مردم خونگرم یزد هستید و یا غذای سنتی دیگری را می‌شناسید که در این لیست آورده نشده است، به ما معرفی کنید و نظراتتان را برایمان بنویسید.
