معرفی خانه‌های تاریخی شیراز + تصاویر | رهی نو

شهر شیراز علاوه بر زیبایی‌ها و جاذبه‌های تاریخی دیگری که دارد مانند سعدیه، حافظیه، تخت جمشید، نارنجستان و ...، خانه‌های تاریخی زیبا و زیادی نیز دارد که هنر معماری و زیبایی‌شناسی ایرانی را به تصویر می‌کشند. در این مطلب به خانه‌های تاریخی شیراز و ویژگی‌های منحصربه‌فرد هرکدام می‌پردازیم.

آشنایی با مشهورترین خانه‌های تاریخی شیراز

مردم شیراز به ذوق و هنر مشهور هستند و هر کجای این شهر دل‌انگیز را بنگرید، نشانه‌هایی از این هنردوستی و خوش‌سلیقگی را خواهید دید. این طبع زیبا منحصر به امروز نیست و از زمان قاجار می‌توان آثار روح لطیف و شاعرانه این مردم را حتی در معماری خانه‌ها مشاهده کرد. در ادامه به برخی از این خانه‌های زیبا اشاره می‌کنیم که هرکدام به تنهایی تابلویی درخشان از ذوق و هنر معماری ایرانی است.

خانه محتشم

خانه محتشم یکی از قدیمی‌ترین خانه‌های شیراز است که قدمتش به دوران زندیه می‌رسد. خانه محتشم در نزدیکی ارگ کریم خان واقع شده است. بخش غربی این خانه در دوران زندیه و بخش شرقی آن در دوران قاجار ساخته شده است؛ از جمله اجزاء زیبای آن می‌توان به سنگ‌های حجاری شده با نقوش برجسته حیوان و گل، گچ‌بری، نقاشی‌های رنگ روغن، کاشی کاری، گره چینی و ... اشاره کرد. این خانه در حال حاضر به معاونت میراث فرهنگی و صنایع دستی استان فارس اختصاص یافته است.
 

بیشتر بخوانید: جاهای دیدنی شیراز + عکس و آدرس

خانه زینت الملک یا زینت الملوک

یکی دیگر از خانه‌های قدیمی شیراز خانه زینت الملک یا زینت الملوک است. این خانه یکی از خانه‌های قدیمی است که در زمان قاجار در شیراز ساخته شده است. این خانه در کنار نارنجستان قوام واقع شده و زیرزمین خانه به نارنجستان متصل است.

از زیبایی‌های این خانه می‌توان به آینه کاری، گچ‌بری، کاشی کاری و نقاشی‌های روی سقف چوبی آن اشاره کرد. این عمارت در حال حاضر به موزه تندیس مشاهیر تبدیل شده که به آن موزه مادام توسو هم گفته می‌شود؛ از گنجینه‌هایی که در موزه خانه زینت الملوک در شیراز نگهداری می‌شود، می‌توان به تندیس شاپور اول، تندیس ساسانی، تندیس کریمخان، تندیس سعدی، تندیس باباکوهی و تندیس ملاصدرای شیرازی اشاره کرد.

خانه صابر

خانه دیگری که در این قسمت به معرفی آن می‌پردازیم، خانه صابر است. خانه صابر از خانه‌های بسیار قدیمی شهر شیراز است که صاحب آن یک تاجر شیرازی به نام حسن علی صابر سنگری بوده است. این خانه در اواخر دوره زندیه و در اوایل حکومت قاجاریه ساخته شده  و یکی از ویژگی‌های بسیار جذاب آن وجود حالت قرینه‌سازی در معماری خانه صابر است که چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند. این خانه در محله سر باغ روبروی شاهچراغ قرار گرفته است.

خانه سعادت

خانه سعادت که در بافت قدیمی شهر شیراز و در محله سنگ سیاه واقع شده، یکی دیگر از خانه‌های قدیمی شهر شیراز محسوب می‌شود. این خانه که در دوران قدیم متعلق به یک تاجر‌زاده به اسم حاج میرزا آقا سعادت بوده، از معماری و تزیینات بسیار زیبا و چشم‌نوازی برخوردار است؛ از جمله این تزیینات می‌توان به هنر کاشی کاری، گچ کاری، آجر کاری، حجاری و ... اشاره کرد. خانه سعادت در سال ۱۳۸۴ بازسازی شده و در حال حاضر به موزه خاتم شیراز تبدیل شده است.

خانه منطقی نژاد

خانه منطقی‌نژاد یکی دیگر از خانه‌های قدیمی و تاریخی شهر شیراز است که در سال ۱۳۱۱ هجری قمری ساخته و در سال ۱۳۵۲ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. خانه منطقی‌نژاد در سال ۱۳۸۳ بازسازی شد و اکنون به عنوان موزه موسیقی شیراز فعالیت می‌کند. از جمله زیبایی‌های این خانه می‌توان به دریچه‌های مشبک چوبی، شیشه‌های رنگی، منبت و معرق کاری‌ها، ستون‌های چوبی، طاق‌های مقرنس کاری شده و ... اشاره کرد.

خانه توکلی

از دیگر خانه‌های قدیمی شیراز می‌توان خانه توکلی را نام برد. این خانه در دوران قاجار ساخته شده و مساحت آن حدود ۳۰۰ متر است؛ از جمله زیبایی‌های شگفت‌انگیز این خانه می‌توان به کاشی‌های روی دیوار در زیرزمین آن اشاره کرد. بر روی این کاشی‌ها داستان حضرت یوسف به تصویر کشیده شده است. این خانه در محله قدیمی گودعربان در خیابان لطفعلی خان زند واقع شده است.

خانه ضیائیان

خانه ضیائیان که متعلق به یکی از افراد مشهور شهر شیراز به نام ضیایی بوده، در دوران قاجار ساخته شده و حدود ۱۰۰ سال قدمت دارد. این خانه شامل قسمت‌های متفاوتی مانند شاه‌نشین، اتاق‌های سه درب یا چهار درب، مطبخ، ایوان، حمام، سرداب و ... است که هرکدام جذابیت خاص خود را دارد. خانه ضیائیان در دهه هشتاد شمسی بازسازی شده و هم اکنون محل یک هنرسرا در شهر شیراز است.

خانه صالحی

خانه صالحین مثل سایر خانه‌های مشهور شیراز که در معماری صاحب سبک هستند، در زمان قاجاریه ساخته شده است. در هر ضلع حیاط این خانه اتاق‌های سه دری و پنج دری ساخته شده و از جمله زیبایی‌های این خانه می‌توان به کاشی کاری با طرح‌های اسلیمی، گل مرغی، گره چینی، گچ کاری و ... اشاره کرد؛ برای دسترسی این خانه که امروزه به موزه پوشش‌های سنتی شیراز تبدیل شده، باید از ضلع جنوبی مسجد شهدا وارد کوچه هفت پیچ بشوید.
 

خانه نصیرالملک

این خانه نیز متعلق به دوران حکومت قاجار است. خانه نصیرالملک توسط حاجی میرزا حسنعلی خان و نصیرالملک پسر حاکم وقت فارس در شهر شیراز ساخته شده است. امروزه از این خانه تنها تالار اصلی، حیاط و زیرزمین باقی‌مانده، از جمله مهمترین قسمت‌هایی که به زیبایی خانه افزوده ارسی‌های چوبی و گره چینی است. خانه نصیر الملک در محله گود عربان در شهر شیراز واقع است.

عمارت شاپوری شیراز

عمارت شاپوری شیراز نیز یکی دیگر از خانه‌های تاریخی این شهر رویایی است. این عمارت با آمیزه‌ای از معماری اروپایی و ایرانی در دوران پهلوی در ایران ساخته شده است، و در سال ۱۳۷۹ در لیست آثار ملی ایران جای گرفت. مساحت این خانه به طور تقریبی ۴۶۳۵ و مساحت زیر بنای ۸۵۰ متر است؛ امروزه در این عمارت یک کافی‌شاپ و رستوران به اسم کافی‌شاپ و رستوران عمارت شاپوری ساخته شده که به صورت یک‌سره ساعت ۸ صبح الی ۱۱ شب باز است و گردشگران و مسافرین محترم می‌توانند در این ساعات برای بازدید از این عمارت زیبا و صرف غذا یا نوشیدنی مراجعه کنند.

خانه شوریده شیرازی

خانه شوریده شیرازی یکی دیگر از خانه‌های تاریخی شیراز بوده که مربوط به دوران قاجاریه است؛ این خانه متعلق به شوریده شیرازی ادیب و شاعر معروف آن زمان است. خانه شوریده شیرازی در سال ۱۳۵۵ هجری شمسی در آثار ملی ایران ثبت شده است.

جمع‌بندی

شیراز شهر هنرمندان و شعراست که به خاطر بناهای تاریخی و آثار باستانی خود شهرت دارد. این شهر زیبا با خانه‌های قدیمی خود مانند آلبومی از معماری قاجاریه در بین شهرهای ایران می‌درخشد. در این مطلب تعدادی از این خانه‌ها را معرفی کردیم که بازدید از هرکدام دریچه‌ای به هنر معماری ایرانی-اسلامی است.