کاشان یکی از شهر‌های تاریخی ایران است که در استان اصفهان در میان کوه‌های کرکس و در کویر مرکز ایران واقع شده است. این شهر به دلیل جاذبه‌های گردشگری تاریخی و آب و هوای خوب هر ساله مقصد مسافران زیادی است، یکی از جاهای دیدنی کاشان خانه‌های تاریخی این شهر است که زیبایی و معماری استادانه آن‌ها شهرت زیادی دارد. در ادامه این مطلب به معرفی این خانه‌ها و خصوصیات جالب هرکدام می‌پردازیم.
آشنایی با مشهورترین خانه‌های تاریخی کاشان
خانه‌های تاریخی بسیار زیادی در شهر کاشان وجود دارد که هر کدام آن‌ها زیبایی و اعجاز منحصر به فرد خودشان را دارند. در ادامه مهم‌ترین و معروف‌ترین این خانه‌ها را معرفی می‌کنیم.
خانه طباطبایی‌ها
یکی از معروف‌ترین خانه‌های تاریخی کاشان خانه طباطبایی‌ها است. این خانه توسط سید جعفر طباطبایی نطنزی در محله سلطان امیر احمد کاشان ساخته شده است. معمار خانه طباطبایی‌ها یعنی استاد علی مریم یکی از معروف‌ترین و مشهورترین هنرمندان عصر قاجار بوده، همچنین گچبری‌ها و نقاشی‌های زیبای این خانه به دست یکی از با استعدادترین نقاش‌های زمان ناصرالدین شاه به اسم میرزا ابوالحسن صنیع الملک غفاری کاشانی انجام گرفته که مستقیما برای تعلیم نقاشی به ایتالیا فرستاده شده بود.
معماری خانه طباطبایی‌ها به صورت درون‌گراست، یعنی اگر بیرون خانه را نگاهی بیندازید اصلاً انتظار ندارید که با یک معماری چشم‌نواز در درون خانه غافلگیر شوید؛ در چهار طرف حیاط این خانه فضا‌هایی به عنوان قسمت بیرونی در نظر گرفته شده که این فضا‌ها شامل یک اتاق شاه نشیمن، دیوان آینه، حیاط خلوت، اتاق‌های تابستان و زمستان است. قسمت‌های اندرونی و دو سرداب بزرگ بخش‌های دیگر این خانه به شمار می‌روند. به طور کلی خانه طباطبایی‌ها ۴۷۰۰ متر مربع مساحت دارد، که در این مساحت چهل اتاق، سه بادگیر و دو رشته قنات جای گرفته است.
مرمت این خانه در سال ۱۳۷۳ در کاشان آغاز شده و سه سال زمان برده است. خانه طباطبایی‌ها در خیابان علوی محله سلطان امیر احمد جنبه امامزاده امیر احمد واقع شده است. مسافران و گردشگران می‌توانند در فصل تابستان هر روزه از ساعت ۸ صبح الی ۸ عصر و در فصل زمستان هر روز از ساعت ۸ صبح تا ۵ عصر به بازدید از این مکان بپردازند.
خانه بروجردی‌ها
این خانه که به یکی از شاهکار‌های معماری در شهر کاشان معروف است، مانند خانه زیبای طباطبایی‌ها به دست استاد علی مریم طراحی و ساخته شده و نقاشی‌ها و گچ‌بری‌های خیره‌کننده آن نیز با نظارت استاد صنیع الملک انجام گرفته است. ساخت این خانه مربوط به ۱۳۰ سال پیش است که به زمان قاجار باز می‌گردد. این خانه در دو طبقه و همراه با یک حیاط مرکزی طراحی شده است. منحصربه‌فرد‌ترین و خاص‌ترین پشت‌بام را از میان خانه‌های تاریخی کاشان می‌توان در خانه بروجردی‌ها یافت.
نام‌گذاری این خانه با نام خانه بروجردی‌ها به این دلیل است که صاحب اصلی‌اش با تجار بروجرد در ارتباط بوده و با آن‌ها مبادله کالا به کالا داشته است. این خانه که در محله سلطان امیر احمد خیابان علوی واقع شده، در سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. علاقه‌مندان برای بازدید از این خانه می‌توانند در فصل پاییز و زمستان از ساعت ۹ صبح الی ۱۶:۳۰ و در فصل بهار و تابستان از ساعت ۹ صبح الی ۱۸ مراجعه کنند. بد نیست اشاره کنیم که این خانه پیشکش یک داماد عاشق پیشه (از خانواده‌ی بروجردی‌ها) برای دختر مورد علاقه‌اش (از خانواده‌ی طباطبایی‌ها) بوده و به همین علت معماری این خانه تا حد زیادی به خانه طباطبایی‌ها شباهت دارد.
خانه عامری‌ها
یکی دیگر از خانه‌های تاریخی کاشان خانه عامری‌هاست که در خیابان باستان هفتم کاشان واقع شده است. این خانه زیبا در عصر زندیه توسط ابراهیم خان کلانتر ساخته شده و متأسفانه قسمت‌هایی از آن توسط زمین لرزه در سال ۱۱۹۲ دچار ریزش شد که در عصر قاجار این ویرانی‌ها تعمیر و بخش‌های جدیدی به آن اضافه شده است. بازسازی این خانه در سال ۱۳۹۳ توسط میراث‌فرهنگی کاشان انجام شد و در حال حاضر خانه عامری‌ها یک مهمانسرای پنج ستاره است که با ۸۰ اتاق و هفت حیاط سالانه پذیرای میهمانان و گردشگران زیادی است.
این خانه با مساحت ۷۰۰۰ مترمربع بزرگترین خانه در میان خانه‌های قدیمی کاشان محسوب می‌شود. نکته جالب خانه عامری‌ها این است که یک حمام اختصاصی برای آقایان و همچنین که حمام برای خانم‌ها در این خانه ساخته شده بود. همچنین این خانه دارای بلندترین بادگیر در میان خانه‌های قدیمی کاشان است.
خانه منوچهری
خانه منوچهری که در خیابان محتشم کاشانی کوچه ثابت واقع شده است، یکی دیگر از خانه‌های معروف قدیمی کاشان به شمار می‌رود. قدمت این خانه مربوط به ۴۰۰ سال پیش است و در حال حاضر خانه منوچهری‌ها به یک اقامتگاه سنتی تبدیل شده و در طبقه بالای آن یک نگارخانه زیبا تأسیس شده است.
بیشتر بخوانید: خانه‌های تاریخی اصفهان ؛ معرفی + عکس و آدرس
خانه راهب
یکی دیگر از خانه‌های معروف قدیمی شهر کاشان خانه راهب است. قسمت‌های این خانه که در دوره قاجاریه و پهلوی ساخته شده، شامل شاه‌نشین، ایوان تابستانی، ایوان زمستانی، یک بادگیر، هشتی ورودی و دو سرداب است. امروزه از این خانه به عنوان مهمانسرا استفاده می‌شود.
خانه عباسیان
خانه دیگری که قصد داریم در ادامه معرفی خانه‌های قدیمی کاشان به آن بپردازیم، خانه عباسیان است که فیلم و سریال‌های زیادی در آن ساخته شده است؛ از جمله این فیلم و سریال‌ها می‌توان به مسافر ری، خانه‌ای در تاریکی، جابربن حیان و ملاصدرا اشاره کرد. اولین صاحب خانه عباسیان فردی به اسم محمد ابراهیم تاجر کاشی بوده و به عنوان تجار معروف شیشه و بلور شهر کاشان شهرت داشته است. ساخت خانه عباسیان تقریباً ۲۰ سال به طول انجامیده و این خانه مفتخر به دریافت جایزه زیباترین بنای مسکونی ایرانی اسلامی نیز شده است.
از مهم‌ترین ویژگی‌های دیگر این بنا قرینه‌سازی آن است، خانه عباسیان از سه بخش اصلی اندرونی، بیرونی و خدمه تشکیل شده، که هر کدام دارای اتاق‌ها و قسمت‌های مختلف است. مرمت این بنا در سال ۱۳۷۴ آغاز شد و در سال ۱۳۷۷ این خانه در فهرست آثار ملی ثبت گردید. بازدیدکنندگان محترم می‌توانند برای بازدید این بنا هر روز از ساعت ۸ صبح تا ۶ بعد از ظهر به خیابان علوی کوی سلطان‌امیر احمد کاشان مراجعه و از این بنای زیبا بازدید کنند.
خانه شریفیان
خانه شریفیان یکی دیگر از خانه‌های قدیمی شهر کاشان است که آن هم در خیابان علوی قرار دارد. این خانه حدود ۲۰۰ سال پیش به دست شخصی به نام حاج محمدحسن حاجی شریف در عصر قاجاریه ساخته شده است؛ دو ساختمان اصلی این خانه در دو قسمت شمالی و جنوبی قرار گرفته که هر دو دارای دو طبقه هستند. لازم به ذکر است این خانه نیز مانند سایر خانه‌های قدیمی کاشان در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
خانه عطار‌ها
از دیگر خانه‌های تاریخی شهر کاشان که در چهارراه آیت‌الله کاشانی در محله پنجه شاه واقع شده است می‌توان خانه عطار‌ها را نام بود خانه عطار‌ها در دوره قاجار در کاشان ساخته شده است و بیش از ۴۷۰ متر مربع وسعت دارد این خانه شامل سه سرداب، شاه‌نشین، هشتی ورودی، حوض‌خانه و سه بادگیر است، خانه عطار‌ها در سال ۱۳۷۷ در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
خانه عادل
خانه عادل کاشان نیز یکی از خانه‌های قدیمی شهر کاشان است که در دوره قاجاریه به سبک گودال باغچه با در دو طبقه ساخته شده است. این خانه به دلیل اینکه در مرکز شهر کاشان قرار دارد و در نزدیکی محله سوریجان کاشان، مسجد تکیه، حسینیه محله سوریجان و سایر ابنیه تاریخی و ارزشمند کاشان واقع شده، اهمیت و جذابیت زیادی دارد. از این خانه هم امروزه به عنوان یک هتل سنتی استفاده می‌شود.
خانه مشکی
خانه مشکی یکی دیگر از خانه‌های قدیمی شهر کاشان است که در محله درب اصفهان واقع شده و قدمت آن به عصر قاجار باز می‌گردد. این خانه از آن دست خانه‌هایی است که فقط یک حیاط اصلی و مرکزی دارند. خانه مشکی در دو طبقه و به صورت سه بر ساخته شده است. این خانه شامل قسمت‌های سرداب، شاه‌نشین، هشتی ورودی، مهتاب، ایوان تابستانی، پنج دری و بهار خواب است.
خانه رئیسیان
خانه بعدی که می‌خواهیم معرفی کنیم خانه رئیسیان است. این خانه در محله سلطان میر احمد واقع شده و دوران قاجار در سه طبقه و به صورت چهار طرف ساخته شده است. از جمله قسمت‌های مهم این خانه می‌توان به هشتی ورودی، ایوان تابستانی، بهار خواب، حوض‌خانه و بادگیر اشاره کرد.
خانه حکیم باشی
آخرین خانه‌ای که به آن می‌پردازیم، خانه حکیم‌باشی در کاشان است. این خانه در محله مسجد آقا بزرگ واقع شده و بنای آن متعلق به اوایل دوره قاجار است. این خانه شامل فضا‌های معماری متنوع و مختلف است و از کامل‌ترین و دست‌نخورده‌ترین خانه‌های قدیمی کاشان محسوب می‌شود. نمای بیرونی و شاه‌نشین اصلی خانه با گچ‌بری‌های بسیار زیبا تزئین شده است. خانه حکیم‌باشی متعلق به میرزا ابوالفضل حکیم باشی از طبیبان حاذق دوران قاجار بود و به همین دلیل اسم این خانه، خانه حکیم‌باشی است.
جمع‌بندی
خانه‌های تاریخی کاشان از نظر هنر معماری و طراحی‌های منحصربه‌فرد خود، یکی از جاذبه‌های این شهر زیبا به شمار می‌روند. برخی از این خانه به شکل مهمانسرا و اقامتگاه پذیرای مهمانان هستند و برای بازدید از خانه‌های دیگر می‌توانید در ساعات مشخصی از روز به این بناهای جذاب مراجعه کنید.
