گنبد نمکی جاشک
تنوع موقعیت‌های جغرافیایی در پهنه وسیع کشورمان، این فرصت را فراهم کرده تا در فصل‌های مختلف سال، بتوانیم در گوشه‌گوشه ایران، از شگفتی‌های طبیعت لذت ببریم. با آمدن پاییز و زمستان، هنگامی‌که هوا رو به خنکی می‌رود، وقت آن می‌شود تا راهی جنوب شویم و از آب‌وهوای دلپذیرش لذت ببریم. گنبد نمکی جاشک در کناره سواحل خلیج‌فارس یکی از همان شگفتی‌هاست که دیدنش برای علاقه‌مندان به طبیعت حتما جذاب خواهد بود.
درباره گنبد نمکی جاشک
کوه نمک جاشک باوجود منظره‌های چشم‌نواز زمین‌شناسی، انواع سنگ‌ها، غارهای طبیعی و فضای بکر درون آن‌ها، آبشارکوه‌ها و آویزه‌های نمکی هم گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند و هم یکی از بهترین نقاط برای پژوهش‌های علم زمین‌شناسی است. جلوه زیبایی رنگ سفید نمک‌های طعام گنبد نمکی جاشک به حدی زیاد است که از جاده خورموج-دیر شبیه به یک کوه برفی در شرق دشت برهنه خودنمایی می‌کند.
گنبد نمکی جاشک به نام‌های گنبد نمکی دشتی و کوه نمک جاشک هم مشهور است. این پدیده طبیعی یکی از زیباترین و بزرگ‌ترین گنبدهای نمکی ایران و خاورمیانه محسوب می‌شود که به‌عنوان تنها اثر طبیعی استان بوشهر، در سال ۱۳۸۸ ثبت ملی شد.
گنبد نمکی جاشک کجاست؟
می‌خواهیم باهم به بوشهر سفر کنیم. استانی با جاذبه‌های طبیعی و تاریخی متنوع که شاید کمتر به آن توجه شده است. 144 کیلومتر دور از بوشهر، بین شهرهای دیر و خورموج، در حدفاصل دو شهرستان دشتی و دیر و در بخش شرقی روستای گنخک، 3 کیلومتر که در جاده خاکی معدن قدیمی سنگ نمک حرکت کنید، به گنبد نمکی جاشک می‌رسید.
جایی در شهرستان دشتی و شمال روستای جاشک، در شهرستان دیر، این گنبد نمکی در نزدیکی انتهای شمالی کوه جاشک، جا خوش کرده و مرتفع‌ترین قسمت آن را شکل داده است. در غرب گنبد نمکی جاشک، روستای گنخک، در شرق آن روستای کردلان و بلاخره در شمال شرقی‌اش روستای درویشی قرار گرفته است.
ویژگی‌های گنبد نمکی جاشک
گنبد نمکی جاشک در دل کوه جاشک با ۱۲ کیلومتر طول و ۴٫۵ کیلومتر عرض قرار گرفته است. وسعت بزرگ‌ترین گنبد نمکی خاورمیانه، حدود ۳۶۶۶ هکتار و ارتفاع قله آن ۱۳۵۰ متر از سطح دریا است.
رودخانه مند که از کنار گنبد نمکی جاشک می‌گذرد در مسیر خود تا قبل از روستای باغان، شیرین، قابل شرب و قابل‌استفاده در کشاورزی است؛ اما با عبور از کنار این گنبد نمکی و دور زدنش، آب آن با درصد زیادی شوری همراه شده که نشان‌دهنده فعالیت زیاد گنبد است. در فصل پر بارش، آب رودخانه مند سطح دشت‌های چغاپور و دشتی را فرامی‌گیرد و به علت تبخیر زیاد، نمک‌ها بر روی سطح خاک باقی می‌مانند. همین فرآیند سبب شوری زمین‌های منطقه شده است.
بخش‌های دیدنی گنبد نمکی جاشک
- سازه‌های رنگین نمکی
- یخچال‌های نمکی
- آبشارهای نمکی
- دره گل‌کلم
- دره گل‌کلم گنبد نمکی جاشک
- پلایا
- دودکش‌های جن
- دودکش‌های جن گنبد نمکی جاشک
- غارهای نمکی
- چشمه‌های نمکی
قصه موجودات ناشناخته در افسانه‌های گنبد نمکی جاشک
براساس افسانه‌‌ای در میان مردم محلی با یک نفرین قدیمی، هر کس از شیر لذیذ گروهی از «بز» هایی که در این منطقه وجود داشتند می‌نوشید، خودش هم تبدیل به یکی از این بزها می‌شد. با گذر زمان جمعیت این بزها آن‌قدر زیاد شد که گنبدهای جاشک به وجود آمده‌اند.
گروهی دگر از مردم بومی میگویند جاشک محل زندگی یک دیو بوده که با نگهبانی از گنبد نمکی جاشک آن را از گزند آسیب دهندگان در امان نگه می‌داشت.
پوشش گیاهی و جانوری منطقه
وجود پوشش گیاهی و گونه‌های جانوری خاص در فصول مختلف سال در این منطقه جالب‌توجه است. در فصل‌های گرم جز آفتاب‌پرست و مارمولک، خبری از دیگر جانوران نیست؛ اما در فصول معتدل بعضی پرندگان نیز به این ناحیه می‌آیند. گاهی پرندگانی مانند پرستوها، سهره‌ها، نیهو و باقرقره در ارتفاعات گنبد و لابه‌لای قندیل‌های غار، لانه‌سازی می‌کنند. اگر خوش‌شانس باشید شاید آن اطراف بز، قوچ، آهو، روباه و... هم ببینید. گون، گیشدارا و قیج ازجمله گیاهانی است که در خاک شور زمین‌های این منطقه می‌روید. درختچه‌هایی مثل اشک، بادام‌کوهی، کُنار و گل‌سنگ‌های زیبا نیز در دره‌هایی که از وجود نمک در امان مانده‌اند، رشد می‌کنند.
بهترین زمان بازدید از گنبد نمکی جاشک
گرما و رطوبت شدید مناطق جنوبی کشور در فصول گرم سال، سفر به این منطقه را دشوار می‌کند؛ بنابراین بهترین دوره زمانی برای دیدن گنبد نمکی جاشک از نیمه دوم پاییز تا پایان زمستان است.
چند نکته درباره بازدید
- بازدید همراه یک راهنمای گردشگری تجربه بهتری را برایتان رقم می‌زند.
- آب آشامیدنی، خوراکی‌های خشک، کفش مناسب، کلاه آفتاب‌گیر و وسایل ضروری دیگر را فراموش نکنید.
- برای جمع‌آوری زباله‌ها حتما همراه خود کیسه مناسب ببرید و آن‌ها را در طبیعت رها نکنید.
ازآنجاکه سنگ‌های نمکی این اثر طبیعی شگفت‌انگیز حاصل میلیون‌ها سال فرآیندهای زمین‌شناسی هستند؛ باید در حفظ و نگهداری از آن‌ها با دقت ویژه‌ای عمل کنیم. بهتر است از شکستن و خارج کردن سنگ‌های نمکی اجتناب کنیم و در حفظ حیات این میراث طبیعی ملی کوشا باشیم.
