به نظر می‌رسد در ذهن همه ما نام کرمانشاه با طاق بستان و بیستون گره خورده است. دو اثر مهم از تاریخ ایران باستان که بدون شک ارزش یک‌بار دیدن را دارند. طاق بستان کرمانشاه، مجموعه‌ای از سنگ نگاره و سنگ نوشته‌هایی بی‌نظیر از دوره ساسانی است که با تصاویر حک‌شده روی بدنه کوه، راوی بخش‌های بسیار مهمی از تاریخ سرزمین ماست. پس هنگام سفر به کرمانشاه بازدید از این شکارگاه پادشاهان ایرانی را از دست ندهید و با یک تیر دو نشان بزنید. با رفتن به این مجموعه، هم میتوانید سنگ نگاره‌های تاریخی را ببینید و هم از طبیعت سرسبز و تفریحات اطراف آن لذت ببرید.
طاق بستان چرا و چه زمانی شکل گرفت؟
در سده سوم میلادی، پادشاهان ساسانی در ایران حکومت می‌کردند. تا آن زمان، همه پادشاهان ایرانی تمایل داشتند که تندیس‌هایی از خود را در اطراف تخت جمشید بسازند؛ اما چرخ روزگار طوری چرخید که در دوره حکومت اردشیر دوم (379 تا 383 میلادی)، محل کنونی طاق بستان برای این منظور انتخاب شود.
در آن دوره تاریخی، این محل در مسیر جاده ابریشم قرار گرفته و طبیعت سرسبز و آب‌وهوای مثال‌زدنی‌اش شهره عام و خاص بود. همین نکات هم مهم‌ترین دلایل انتخاب آن برای ساخت پیکره و تندیس‌های پادشاهی شد. اردشیر دوم می‌خواست که همه مسافران و بازرگانانی که از جاده ابریشم عبور می‌کنند و مدتی کوتاه برای استراحت در این منطقه توقف دارند، با دیدن این کتیبه‌های هنری باشکوه، به عظمت سلسله ساسانی پی ببرند.
تاریخ نویسان و محققان باستان‌شناسی این اثر تاریخی و هنری را یکی از ارزشمندترین نشانه‌های به‌جامانده از هنر و توانمندی مردم آن دوره تاریخی می‌دانند. شکوه و عظمت این اثر کنده‌کاری‌شده در دل کوه، باعث شده تا نامش در فهرست میراث ملی ایران به ثبت برسد.
این سنگ نگاره ها در کرمانشاه چه داستانی را روایت می‌کند؟
طاق بستان کرمانشاه چندین رویداد تاریخی و مراسم تاج‌گذاری شاهان دوره ساسانی را به تصویر کشیده است. تاج‌گذاری اردشیر دوم، شاپور دوم، شاپور سوم، خسروپرویز و کتیبه‌های سنگی به خط پهلوی، نمونه‌هایی هستند که بعد از گذشت قرن‌ها هنوز هم این سنگ نگاره‌ها، به زیبایی آن را برای گردشگران روایت می‌کنند.
طاق بستان یا طاق وسطان؟
طاق بستان به معنی «طاق باغ» یا طاقی ساخته‌شده از سنگ است که در زبان محلی به آن طاق وستان یا «طاق وه سان» (سنگ بزرگ) هم می‌گویند. این طاق سنگی زیبا در منابع مختلف تاریخی بانام‌های متعدد دیگری نیز شناخته شده است. «قصر شیرین»، «طاق بیستون»، «طاق بهستون»، «تخت بستان» و... ازجمله این نام‌ها هستند.
بازدید از طاق بستان کرمانشاه
این مجموعه تاریخی و هنری در طول سالیان بسیار، چندین بار مرمت شده است. درگذشته این امکان وجود داشت که گردشگران بتوانند با ورود به طاق‌ها از نزدیک جزئیات این اثر تاریخی را ببینند اما حالا جوی آب باریکی میان طاق‌ها و محل بازدید گردشگران می‌گذرد که مانع ورود به این بنا می‌شود.
وجود کوه، دریاچه و چشمه آب زیرزمینی در کنار فضای سبز حاصلخیر، زیبایی این گردشگاه را دوچندان کرده است. این منطقه ییلاقی و خوش آب‌وهوا توانسته توجه گردشگران بسیاری را به خود جلب کند و حتی در هنگام شب هم زیبایی خود را به رخ بکشد.
تفرجگاه‌ها و امکانات اطراف
- موزه سنگ
- فضای سبز و نهر روبه‌روی بنا
- کوه طاق بستان
- رستوران و کافه‌های سنتی
- شهربازی فان‌فار
- پارک شرقی و پارک کوهستان
جاذبه های گردشگری و دیدنی اطراف
- 67 متر تا امام‌زاده ابراهیم
- 1.5 کیلومتر تا بام کرمانشاه
- 3.9 کیلومتر تا پارک کوهستان
- 10.2 کیلومتر تا موزه پارینه سنگی زاگرس
- 13.9 کیلومتر تا موزه مردم شناسی
- 14.6 کیلومتر تا تکیه معاون الملک
راه های دسترسی به طاق بستان کرمانشاه
طاق وه سان بخشی از کوه بیستون در قلب رشته‌کوه زاگرس و در 9 کیلومتری شمال غربی کرمانشاه است. برای رسیدن به این کتیبه‌های تاریخی کافی است که در امتداد بلوار طاق بستان در این شهر به سمت شمال حرکت کنید و میدان را پشت سر بگذارید تا به ورودی این محوطه تاریخی برسید. فراموش نکنید که در طول مسیر هم از زیبایی‌های این بلوار غافل نشوید. تاکسی‌های فعال در شهر به‌راحتی شما را به مقصد می‌رسانند.
بهترین زمان برای بازدید از کتیبه‌های تاریخی طاق بستان در کرمانشاه
با توجه به زمستان‌های سرد و پربرف منطقه، عموم مردم بهترین زمان برای سفر به کرمانشاه را فصل بهار (به‌خصوص اردیبهشت و خرداد) و پاییز می‌دانند. بااین‌وجود آب‌وهوای معتدل و خنک کرمانشاه به شما اجازه می‌دهد که در تابستان هم سفر خوبی را در این منطقه تجربه کنید.
تاریخچه طاق بستان کرمانشاه
در کتاب تاریخ مسعودی نوشته‌شده که حدود 13 قرن، این منطقه، باغ پادشاهان ساسانی بوده. وجود بقایای پلی در شرق نقش برجسته اردشیر و چشمه‌ای با آب زلال تا حدودی می‌توانند این ادعا را تایید کند؛ البته بناهای دیگری هم در این محدوده وجود داشته که امروزه اثری از آن‌ها باقی نمانده است.
نهرها و چشمه‌های تماشایی این منطقه، آن را به تفرجگاهی دلپذیر برای شاهان ساسانی تبدیل کرده بود. عده‌ای از پژوهشگران نیز معتقدند که اطراف این طاق، شکارگاه مخصوص پادشاهان ساسانی بوده و نگاره‌های شکار در نقش برجسته‌ها هم به آن اشاره دارد. ازنظر آرتور کریستنسن، ایران‌شناس دانمارکی، این مجموعه باستانی، زیارتگاه آناهیتا (الهه آب) بوده است؛ شاید دلیل این اظهارنظر وجود نقش آناهیتا در حجاری‌های این طاق و سرستون‌هایش باشد.
اهمیت نقش برجسته های تاریخی طاق بستان
در کنار آنچه پیش‌ازاین گفتیم، جزئیات معماری دو طاق به‌هم‌پیوسته بزرگ و کوچک، دلایل انتخاب این بخش از کوه برای حجاری و پایداری طبیعی آن بعد از قرن‌ها (به کمک پرداخت سنگ آهک) از مهم‌ترین دلایل اهمیت این اثر تاریخی هستند. ابداع روش‌ها و ابزارهای به‌کاررفته برای پیاده‌سازی این طرح و نوشته‌ها بر بدنه کوه را هم نباید فراموش کرد. همه این‌ها نشانه‌هایی از دانش علمی و توان مهندسی مردم آن روزگار هستند.
این اثر هنری با قدمتی 2000 ساله، عنوان «اولین تابلوی سنگی با رعایت قواعد و اصول نقاشی در جهان» را به خود اختصاص داده است. جزئیات این نگاره‌های سنگی به شکلی اجراشده که به نظر می‌رسد براساس طرحی نقاشی شده انجام شده‌اند.
اولین و بزرگ‌ترین طاق این اثر تاریخی نقش فرشتگان بالدار، صحنه‌هایی از شکار پرندگان، ماهیگیری و حیواناتی مثل اسب و فیل را به نمایش گذاشته است. نقوشی که مراسم شادی، بزم و جشن‌های بزرگ را یادآوری می‌کنند. حجاری نقش خسرو سوار بر شبدیز، بخشی از طاق بزرگ صحنه شکار گراز، زنان موسیقی‌دان که مشغول نواختن چنگ و سازهای بادی هستند و دیگر نمونه‌ها، همه ازنظر حرکت و نمایش ازجمله شاهکارهای هنر سنگ‌نگاری به شمار می‌روند که نزدیک به سبک نقاشی بر روی بدنه کوه اجرا شده‌اند.
سخن پایانی
امروز به بررسی طاق بستان، مجموعه‌ای بی‌نظیر از سنگ نگاره‌ها و سنگ نوشته‌های دوره ساسانی در کرمانشاه پرداختیم. این اثر تاریخی، روایتگر بخش‌های مهمی از تاریخ ایران باستان است و بدون شک، ارزش یک‌بار دیدن را دارد. در این مطلب، به تاریخچه طاق بستان، روایت‌های حک شده بر روی سنگ نگاره‌ها، اهمیت این اثر تاریخی و همچنین راه‌های دسترسی و بهترین زمان برای بازدید از آن پرداختیم. امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد.
سوالات متداول در مورد طاق بستان
طاق بستان در چه دوره‌ای ساخته شد؟
طاق بستان در سده سوم میلادی، به دستور اردشیر دوم ساسانی ساخته شد.
چه رویدادهایی در طاق بستان به تصویر کشیده شده‌اند؟
طاق بستان، روایتگر تاج‌گذاری شاهان ساسانی، از جمله اردشیر دوم، شاپور دوم، شاپور سوم و خسروپرویز است. همچنین کتیبه‌های سنگی به خط پهلوی در این مجموعه وجود دارد.
امکان بازدید از داخل طاق‌ها وجود دارد؟
در گذشته امکان ورود به داخل طاق‌ها و مشاهده جزئیات از نزدیک وجود داشت. اما در حال حاضر، به دلیل مسائل حفاظتی، جوی آب باریکی میان طاق‌ها و محل بازدید گردشگران می‌گذرد که مانع ورود به این بنا می‌شود. 5
بهترین زمان برای بازدید از طاق بستان چه زمانی است؟
با توجه به زمستان‌های سرد و پربرف کرمانشاه، عموما فصل بهار (به‌خصوص اردیبهشت و خرداد) و پاییز را بهترین زمان برای سفر به این استان و بازدید از طاق بستان می‌دانند.
چگونه می‌توان به طاق بستان دسترسی پیدا کرد؟
طاق بستان در 9 کیلومتری شمال غربی کرمانشاه واقع شده است. برای رسیدن به این مجموعه تاریخی، میتوانید از بلوار طاق بستان در این شهر به سمت شمال حرکت کنید. همچنین تاکسی‌های فعال در شهر به راحتی شما را به مقصد می‌رسانند.
