صنایع دستی مازندران چیست؟

مازندران هم مانند شهرها و استان‌های دیگر، جاهای دیدنی بسیاری دارد؛ اما تنها دلیل مسافرت و سرزدن به آن‌جا دیدنی‌های آن نیست؛ صنایع دستی مازندران از جمله دلایلی است که هنگام سفرتان به این استان، شما را مجذوب خود می‌کنند. این استان شمالی در این زمینه، تنوع فراوانی دارد و شما هر سلیقه‌ای که داشته باشید، مطمئن باشید که حتماً هدیه و سوغاتی را از میان صنایع دستی آن با خود به شهر و خانه خود خواهید برد.

در این مقاله از رهی نو در مورد صنایع دستی مازندران صحبت خواهیم کرد و معروف‌ترین آن‌ها را نام می‌بریم. تلاش ما این است که با آن‌ها آشنا شوید تا هنگام سفرتان، بدانید که می‌خواهید کدام را تهیه کنید و انتظار کدام مورد را در این شهر داشته باشید. بنابراین، این مطلب را تا انتهای آن بخوانید و اگر جای محصولی در میان مواردی که معرفی کردیم، لطفا در بخش نظرات معرفی و آن را با ما و کاربران به اشتراک بگذارید.

برای آشنایی با جاهای دیدنی مازندران و جاهای دیدنی ایران این مقالات را بخوانید.

آشنایی با صنایع دستی استان مازندران

یکی از مواردی که می‌توانید با مشاهده آن، با فرهنگ و آداب یک منطقه آشنا شوید، لوازمی است که بومیان، آن را تولید می‌کنند. در مازندران هم همین قضیه برقرار است. شما با دیدن صنایع دستی این استان شمالی، با گذشته و فرهنگی که مردم آن منطقه دارند، آشنا می‌شوید. البته این تمام قضیه نیست. با فروش این صنایع، افراد محلی درآمد کسب کرده و امرار معاش می‌کنند. این مورد سبب می‌شود که صنعت گردشگری به رونق و رشد اقتصادی آن بخش کمک کند که نمی‌توان آن را نادیده گرفت و یکی از موارد مهم برای پیشرفت آن منطقه به شمار می‌رود.

حصیربافی

اگر به شما یک کلاه حصیری با لبه‌های بلند نشان دهند، چه چیزی در ذهنتان تداعی می‌شود؟ مزرعه‌های شمال یکی از جاهایی است که افراد هنگام کار در آن کلاه حصیری سرشان می‌گذارند تا آفتاب پوست آن‌ها را نسوزاند. کلاه و وسایل حصیری دیگر مانند زیرانداز و سبد از سوغات شمال هستند که زنان و مردان این سرزمین، آن‌ها را تهیه می‌کنند و شما می‌توانید برای دیگران به‌عنوان یادگاری خریداری کنید. این وسایل از دل طبیعت آمده و از جنس ساقه برنج و نی و علف‌های دیگری هستند که به‌راحتی خم شده و شکل می‌گیرند.

برای آشنایی با سوغات شهرهای مختلف ایران این مقاله را بخوانید.

صنایع چوبی

شمال را با جنگل‌هایش هم می‌شناسید. مردم این مناطق از تنوع درختان استفاده کرده و هنرهای دستی مختلفی تولید می‌کنند که شما هنگام سفرتان به این شهرها می‌توانید برای عزیزانتان به عنوان سوغاتی به یادگار ببرید. تنوع در تولید این وسایل چوبی زیاد است و صنایع دستی این استان، در این زمینه انتهایی ندارد و حتماً با هر سلیقه‌ای که باشید، سوغات مناسب عزیزانتان را در میانشان پیدا می‌کنید. بعضی از این وسایل که با چوب تهیه می‌شوند عبارت‌اند از:

• بازی شطرنج و تخته 
• جعبه هدیه 
• مجسمه

هر کدام از این هدیه‌ها می‌توانند جزئیات و هنر بیشتری را در خود داشته باشند. برای این کار، منبت‌کاری، کنده‌کاری گره‌سازی از هنرهایی است که به همراهی چوب می‌آیند تا آن را زیباتر کنند. شهرهای بابل، ساری، آمل و قائم‌شهر هم از مراکز معروفی هستند که برای خرید صنایع چوبی می‌توانید به آن‌ها سر بزنید.

یکی از زیرشاخه‌های صنایع چوبی، لاک‌تراشی است. گفتیم که درختان زیادی در این استان وجود دارد؛ اهالی این منطقه هم از این نعمت استفاده کرده و وسایل خانه و زندگی خود مانند ملاقه، کفگیر و قاشق را از آن تهیه می‌کردند. برای این کار، نیازی به ابزارهای پیشرفته نبود و تنها با چند وسیله ساده و ابتدایی، تنه و ریشه درختان را به وسایل کاربردی تبدیل می‌کنند. این وسایلی که آماده می‌شوند، در برابر گرما و سرما مقاومت خوبی دارند و به‌سادگی آسیب نمی‌بینند.

سفالگری

می‌توان از زیرخاکی‌های سفالی که در تاریخ‌های مختلفی کشف شده‌اند، حدس زد که مردم ایران در زمان‌های مختلف تاریخ از آن‌ها استفاده زیادی می‌کردند. الان دیگر ما در ظروف سفالی غذا نمی‌خوریم؛ اما این ظروف هنوز هم زیبا هستند و استفاده از آن‌ها برای تزئین و دکور کاربرد دارد. این صنایع دستی مازندران در شکل‌ها و مدل‌های مختلف، در طرح‌های ساده، لعاب‌دار و میناکاری‌شده به دست هنرمندان آفریده می‌شوند که شما می‌توانید هر کدام را که برایتان زیباتر است، انتخاب کنید. شهرهای جویبار، چالوس، تنکابن و کلاگر مازندران مراکزی است که شما برای خرید کالاهای سفالی به آن‌جا سر بزنید تا اجناس مناسب خود را پیدا کنید.

نمدمالی

فکر می‌کنید می‌شود پشم‌های گوسفندان را به شکل و طرح مختلف کنار هم قرار دهید و با فشار دادنشان یک زیرانداز به دست آید؟ یکی از صنایع دستی مازندران که طرفداران خودش را دارد، نمدمالی است که تولیدکنندگانی در قسمت‌های مختلف این استان به تهیه آن مشغول هستند. البته می‌توان کجور را مرکز این هنر نامید. بنابراین، برای خرید نمدها به این شهر یا دیگر روستاهای اطراف رامسر سر بزنید، دست خالی برنمی‌گردید.

روش تولید فرش‌های نمدی به این شکل است که در ابتدا، پشم‌های شسته و تمیزشده گوسفندان را آماده می‌کنند. بعضی وقت‌ها، افراد به روش سنتی، آن‌ها را رنگ هم می‌زنند تا تنوع طرح و رنگ بیشتر شود. سپس آن‌ها را کنار هم قرار می‌دهند؛ با هر شکل و طرحی که دلشان می‌خواهد. البته این نوع فرش‌ها تنوع فراوانی در طرح ندارند؛ اما برخی از هنرمندان از تمام خلاقیت خود استفاده می‌کنند تا آن‌ها را منحصربه‌فرد تولید کنند. در نهایت با ورز و فشار دادن بسیار، تلاش می‌کنند تا به آن فرم دهند و پشم‌ها را کنار هم محکم کنند. این کار زمان‌بر است و نتیجه کار کاملاً مطمئن است. بنابراین، اگر در اطرافیانتان کسی است که به این هنرها علاقه‌مند است، سوغات نمدمالی مازندران را برای او تهیه کنید.

پارچه بافی

از ابتدا که همه چیز صنعتی نبوده است. پارچه هم از این قاعده مستثنی نیست؛ اما با وجود تکنولوژی، هنوز هم در بخش‌های مختلفی از استان مازندران، افرادی هستند که به این کار سنتی مشغولند. آن‌ها این پارچه‌ها را در ضخامت‌های مختلف می‌دوزند و شما با توجه به فصل و هدفی که دارید، می‌توانید از میانشان دست به انتخاب بزنید. یکی از محصولاتی که با این نوع پارچه‌ها بیشتر از بقیه تولید می‌شود، کت‌های مخصوص بانوان است.

این پارچه‌ها نخی، ابریشمی و پشمی هستند که هر کدامشان یک نام مشخص برای خود دارد تا از بقیه متمایز شوند. به پارچه‌هایی که برای فصل تابستان می‌بافند که خنک باشد، شمد می‌گویند. پارچه‌های پشمی را هم با نام‌های باشلق و چوفا در بازار و در دست افراد محلی پیدا می‌کنید. در نهایت هم نوبت به پارچه‌هایی می‌رسد که از ابریشم بافته شده‌اند. این پارچه‌ها در زبان محلی به الیجه معروف هستند و شما برای خرید آن‌ها می‌توانید از این کلمه استفاده کنید تا پارچه درست را برایتان بیاورند.

موج بافی

یکی از صنایع دستی مازندران که کاربرد فراوانی دارد، موج بافی است؛ اما منظور از آن چیست و موج‌بافی به چه چیزی گفته می‌شود؟ بعضی از اهالی این استان در مناطق مختلف آن مانند منطقه کجور، پتوهایی را تولید می‌کنند که ضخامت بسیار پایینی دارد. مواد اولیه این موج‌ها از پشم و ابریشم است و به‌صورت سنتی رنگ‌رزی می‌شوند. چون ظاهر آن، حالت موج مانند دارد، به آن موج‌بافی گفته می‌شود.

بعضی‌ها به آن پتو و تعدادی هم چادر شب می‌گویند؛ اما برای اهداف مختلفی قابل استفاده هستند. برخی از افراد از آن برای بستن رخت‌خواب‌ها، استفاده می‌کنند؛ به همین دلیل به آن، رختخواب پیچ هم می‌گویند. کسانی هم هستند که آن را به عنوان سفره استفاده می‌کنند. بنابراین، زمانی‌که به جای موج، این واژه‌ها را شنیدید، تعجب نکنید. همه آن کلمات به یک مورد اشاره دارند.

جوراب بافی

اگر می‌خواهید سوغاتی که از مازندران به شهر خود ببرید، هم به کارتان بیاید و هم مفید باشد، جوراب‌های آن را انتخاب کنید. جوراب یا پاپوش‌هایی که اهالی این استان، آن‌ها را در رنگ‌ها و طرح‌های مختلف می‌بافند. این جوراب‌ها در طرح‌های مچی و بلند هستند و شما می‌توانید هر کدامشان را که بخواهید، انتخاب کنید.

جوراب بافی یکی از هنرهایی است که آن را در روستاهای آلاشت و صالحان سوادکوه بیشتر از سایر بخش‌های این استان می‌بینید. این پاپوش‌های رنگارنگ معمولاً از جنس پشم گوسفند بوده که برای بدن بسیار مفید است. البته ممکن است بعضی افراد وقتی اولین بار آن را می‌پوشند، در آن احساس راحتی نکنند؛ اما به مرور زمان به آن عادت می‌کنند و پاهایشان همیشه گرم می‌ماند.

جاروبافی

یکی از سوغاتی که هنگام بازگشت از مازندران می‌توانید با خود به شهرتان ببرید، جاروهایی است که زنان و مردان این استان با دستان خود، آن‌ها را تولید می‌کنند. امیرکلا، شهری است که ساکنین آن بیشتر از سایر نقاط مازندران، این جارو را تهیه می‌کنند. به زبان محلی به این جاروها، سازه می‌گویند و آن‌ها هم از دل طبیعت آمده‌اند. برای این‌که این جاروها زیباتر شوند، از کش‌های پلاستیکی استفاده می‌شود که رنگ‌های شادی مانند سبز و قرمز دارند.

درست است که این جاروها با دست تهیه می‌شوند؛ اما تولیدکنندگان دسته‌های آن‌ها را با سیم محکم می‌کنند تا بتوانید به‌راحتی از آن استفاده کنید. بنابراین، هنگام خرید آن مردد نشوید که ممکن است به‌زودی خراب شود. البته حتی اگر از آن‌ها استفاده نمی‌کنید، به‌عنوان یک کالای دکوری که در تزئینات خانه هم زیبا هستند. بعضی از تولیدکنندگان ظرافت بیشتری به خرج داده و آن‌ها را با جزئیات بیشتری تهیه کرده و می‌فروشند.

چنته

بعضی وسایل تنها برای مشاغل خاصی تولید می‌شود؛ اما با گذشت زمان، دنیای مد و فشن تلاش می‌کند که استفاده از آن را بین افراد دیگر هم رواج دهد. چنته از صنایع دستی مازندران است که در ابتدا برای چوپانان تهیه می‌شد تا زمانی‌که گوسفندانشان را به چرا می‌برند، وسایل خود را در آن قرار دهند.

اکنون چنته به کیف‌هایی گفته می‌شود که دسته دارند و بافتشان مانند جاجیم است. آن‌ها را با دستگاهی می‌بافند که نام آن کرک چال است. در نهایت هم آن را با گل‌های کاموایی و مهره‌های مختلف تزئین می‌کنند تا هنگام استفاده زیبا باشند. این صنایع دستی را می‌توانید در روستاهای لفور سوادکوه پیدا کنید و بعضی افراد هم به آن چنته لفور یا توبره هم می‌گویند. بنابراین، زمانی‌که این نام‌ها را شنیدید، بدانید که به چه محصولی اشاره دارد.

دستبافی یا صنایع نساجی صنعتی مازندران

صنایع دستی مازندران به مواردی که اشاره کردیم، خلاصه نمی‌شود و دنیای آن در این استان گسترده‌تر است. بافندگی یکی دیگر از هنرهایی است که زنان و مردان این منطقه به آن مشغول هستند و مردم از محصولات این هنر، استفاده می‌کنند. علاوه بر آن، مسافران هم این محصولات را برای خود یا به عنوان سوغات، تهیه می‌کنند.

صنایع نساجی صنعتی هم در این منطقه شروع و داستانی داشته است؛ در ابتدا افراد گلیم یا جاجیم خود را با دست‌های خود تهیه می‌کردند. حتی در میانشان پارچه‌هایی بودند که با دست تولید می‌شدند. به‌مرور این پارچه‌ها از حالت دستباف خارج شده و هر کدامشان که ویژگی مخصوص به خودشان را دارند، با دستگاه‌های مخصوص تولید شدند. به‌مرور هم صنعت وارد این عرصه شد؛ اما هنوز هم این نوع محصولات دستباف، در قسمت‌های مختلف این استان تولید می‌شوند و مورد استفاده قرار می‌گیرند. بعضی از این پارچه‌ها برای استفاده روی میزها و تخت‌های خانه هم گزینه مناسبی هستند.

صنایع دستی مازندران را از کجا بخریم؟

به هر شهر استان مازندران سفر کنید، قطعا مکان‌هایی هستند که بخواهید سوغاتی‌های خود را از آن‌جاها تهیه کنید. فروشگاه‌های دائمی و موقتی که در قسمت‌های مختلف بنا شده‌اند، اولین محلی هستند که می‌توانید برای خرید به آنجا سر بزنید. در کنار آن، فروشگاه‌هایی هم در کنار جاده‌ها هستند که در میان محصولاتی که می‌فروشند، صنایع دستی مازندران هم دیده می‌شود. این موارد تنها محل‌هایی نیستند که برای خرید صنایع دستی می‌توانید به سراغشان بروید؛ بازارهایی که در روزهای مختلف هفته در هر شهر برگزار می‌شوند نیز، گزینه‌های مناسبی برای خرید سوغاتی هستند و انرژی فراوانی هم به شما هدیه می‌دهند.

نتیجه گیری

تلاش کردیم که صنایع دستی مازندران را به شما معرفی کرده و اطلاعاتی در مورد هر کدامشان در اختیارتان قرار دهیم. هر کدام از این صنایع مانند چوب، سفال یا جوراب بافی دنیای بزرگی دارند و در شهرهای مختلف به مقدار کم و زیاد آن‌ها را خواهید دید. با این حال، بعضی از شهرهایی که آن‌ها را معرفی کردیم، مرکزی برای هر صنایع دستی به حساب می‌آید و افراد آن‌ها را به نام آن‌جا می‌شناسند.

اگر قصد سفر و اقامت در مازندران را دارید می توانید هتل های 4 ستاره مازندران را مانند هتل بزرگ پارسیان رامسر و هتل دریاچه قو رامسر را از رهی نو با بهترین تخفیف رزرو کنید.