زمانی که برای یک گشت‌وگذار ساده، یک خرید کوچک، یا حتی هواخوری بیرون می‌رویم، به خصوص اگر با دوستان یا خانواده باشیم، کمتر مواقعی پیش آمده که خوراکی یا نوشیدنی جذاب ببینیم و بتوانیم جلوی خودمان را بگیریم و از کنار بوی غذا رد شویم، در حالی که دلمان آن جا نمانده باشد و هوس خوردن نکرده باشیم.
یعنی چه؟ یعنی قرار است از جایی تاریخی دیدن کنید که آثار آن بیش از آن که از نظر تاریخی جذاب باشند، خوشمزه و هوس برانگیزند. جایی که مجسمه‌هایی از خوراکی، میوه، نوشیدنی و حتی اشیا مربوط به آشپزی می‌بینید، که دلتان می‌خواهد همان جا دست دراز کرده و یکی از آن‌ها را انتخاب کرده و با دل سیر میل کنید. ولی خب، چیزی که می‌بینید صرفا مجسمه است. در سفرتان به تبریز، این موزه خوشمزه را از دست ندهید. موزه استاد بهتونی یکی دیگر از موزه‌های شهر تبریز است که در محله ششگلان و در کنار مقبره‌الشعرا و آرامگاه سید حمزه قرار دارد. این موزه نخستین موزه شخصی کشور به شمار می‌رود که در آن آثار ابتکاری استاد محمدحسن بهتونی بالغ بر ۱۰۰۰۰ قطعه از جمله مجسمه‌های گچی و سیمانی شامل میوه‌جات، خشکبار، غذاها، موضوع‌های ضرب‌المثل‌ها، آداب و رسوم و... نگهداری می‌شوند.
اطلاعات کلی موزه استاد بهتونی تبریز
شاید برایتان جالب باشد که بدانید به اولین موزه شخصی کشور پا گذاشتید. جایی که مالک آن، یعنی استاد بهتونی بدون اینکه تحصیلات هنری داشته باشد، با ذوق و قریحه درونی، کاری با اشیاء بی جان همچون گچ و سیمان کرده است، که عملا چیزی فراتر از روح بخشیدن به اجسام می‌بینید. طوری که دلتان می‌خواهد همان جا، سفره‌ای پهن کرده و شروع به خوردن کنید.
این ذوق در استاد بهتونی، بی نسبت با حرفه و ذوق هنری پدر و پدربزرگش نبود. پدر بزرگوار ایشان از بهترین معماران تبریزی بود که محراب و گنبدهای هنری مساجد را ساخت و بسیاری از بناهای تاریخی تبریز را مرمت کرد. پدر بزرگ استاد، به نام استاد کربلایی ستار، از سنگ تراشان معروفی بود که از دل کوه کنده و با شتر به شهر می‌آورد تا برای ساخت بنا از آن استفاده کند.
استاد هر کدام از این مجسمه جدا از عشق و علاقه‌ای که لازمه موفقیت و شهرتش بود، با ظرافت و دقت مضاعف، طی 5 تا 15 روز ساخته است. هنری که از انگشتان استاد، روی اجسام تزریق شده است، به گونه‌ای بوده که امکان ندارد چشم‌تان به کباب سلطانی و ترکی بیفتد و از کنار آلبالو و گیلاس رد شوید و آب از لب و لوچه‌تان آویزان نشود.
اغلب غذاهای سنتی مثل قرمه سبزی، دلمه، دیزی یا انواع شیرینی‌های محلی که هنر دست مادر و مادربزرگ‌هایمان بود، در این جا می‌بینید. از آن جایی که امروزه با توجه به شرایط زندگی، مشغله و دغدغه‌هایمان، وقت و حوصله کمتری از نوع حوصله مادران‌مان برای آشپزی داریم، به لطف موزه خوراکی استاد بهتونی حداقل می‌توانیم به بچه‌هایمان نشان دهیم که تنوع خوراکی و غذاهایی که می‌خوردیم از چه سبک و سیاقی بود.
با وجودی که شاید دلتان بخواهد یکی از این محصولات و آثار را بخرید، اما این آثار تاریخی، فروشی نیست. استاد بهتونی ترجیح داده است تا اصالت کارهایش را به قیمت مادی نفروشد. تنها منبع درآمد او بر اساس بلیط‌هایی بود که برای بازدید از این موزه شخصی فروخته است.
موزه استاد بهتونی کجاست
تا زمانی که استاد بهتونی زنده بود، این موزه در خیابان ثقه الاسلام تبریز کنار مقبره الشعرا قرار داشت. بعد از وفات این بزرگمرد در سال 92، موزه به خانه هنر باغ گلستان منتقل شد.
ساعت کار موزه استاد بهتونی
امکان ندارد از این موزه دیدن کنید، بدون اینکه گرسنه‌تان شود. بنابراین برای مراعات دل گردشگران، موزه از ساعت 9 صبح تا ساعت 14 بعد از ظهر فعال است تا بعد از آن، لذت دیدن غذاهای سنتی و فرنگی که با گچ و سیمان ساخته شده است، با خوردن ناهار تکمیل کنید.
قیمت ورودی موزه استاد بهتونی
برای بازدید از این موزه تاریخی، یک ساعت زمان بگذارید و کل آثار را ببینید. در حال حاضر، بازدید از این موزه شخصی رایگان است. در صورت دلخواه، می‌توانید سی دی موزه را خریده تا از تمام محصولات آن، باخبر شوید.
آثار تاریخی موزه استاد بهتونی
آثاری که در این جا می‌بینید، از دانه برنج گرفته تا ظرافت و شیارهای برگ مو دلمه، همه با هنر دست استاد آفریده شده و به گونه‌ای طبیعی ساخته و پرداخته شده که با واقعیت مو نمی‌زند. از ابتدا تا انتهای پختن غذایی مانند دلمه را در اینجا می‌بینید. دلمه نپخته، دلمه پخته شده، دلمه بادمجان، دلمه فلفل دلمه، دلمه برگ مو، 15 نوع کوفته از جمله کوفته خوشمزه تبریزی، انواع آش، سوپ و شله زرد، حتی کباب و جوجه، کباب بختیاری، سلطانی، کوبیده، تا گوجه‌های آبدار و نیمه سوخته که کنار کباب قرار می‌گیرد، حتی غذاهای امروزی مثل ماکارونی، ژله، دسر، شیرینی و کیک خامه‌ای، همه چیز در اینجا یافت می‌شود. به حدی استاد در کار خود، تخصصی کار کرده است که حتی شکل کباب‌هایی که درست کرده، به گفته خود استاد، بر اساس شکل کباب‌های 500 سال پیش یعنی در دوران نادرشاه است. انواع حکایات و داستان‌های سنتی نیز به تصویر آمده است.
فرهنگ آذربایجان در موزه استاد بهتونی
انگیزه استاد از ساخت چنین موزه‌ای گسترش آداب فرهنگی و سنتی آذربایجان و غذاهای آن‌ها بود. آداب و غذاهایی که امروزه نه تنها در سفره تبریزی‌ها که حتی در سفره سایر ایرانی‌ها نیز جای خالی آن حس می‌شود. به قول استاد بهتونی، ممکن است با دیدن بشقاب برنج در این موزه تصور کنید که تمام این‌ها یک جا ساخته شده است، اما برای دانه به دانه برنج زحمت کشیده شده و به واسطه دستان هنرمند استاد، به کیفیت و اندازه طبیعی که می‌بینید، درآمده است.
حتی حکایت‌ها و قصه‌های محلی و ادبیات فولکور آذربایجانی، به شیوه‌ای هنرمندانه، در این موزه توسط استاد بازسازی و اجرا شده است. حکایت‌هایی که جایشان در ادبیات کودکان امروز خالی ست. از جمله این حکایت‌های آذربایجانی قدیمی، تنبل احمد است. احمد، پسر تنبلی است که تصمیم می‌گیرد برای فرار از رفتن به مکتب و دعوای مادرش، به داخل خمره رفته و پنهان شود. همین حکایت را با ذوق هنرمندانه استاد، در این موزه می‌توانید مشاهده کنید.
