اگر به دیدن آثار تاریخی علاقه بسیاری دارید، بهتر است که استان کرمانشاه را برای سفر خود انتخاب کنید. کرمانشاه چیزی در حدود 4000 اثر تاریخی را در خود جای داده که یکی از آنها زیج منیژه است. زیج یا قلعه منیژه را می‌توانید در شهرستان سرپل ذهاب مشاهده کنید. باستان‌شناسان هنور در مورد قدمت این بنا به نظر قطعی نرسیده‌اند، اما باتوجه به شباهتی که این قلعه با کاخ خسرو دارد، بر این گمانند که قدمت آن مربوط به دوره ساسانیان باشد. در ادامه می‌خواهیم به ارائه اطلاعات بیشتری در این مورد بپردازیم.
درباره زیج منیژه چه می دانید؟
زیج منیژه، که به قلعه منیژه و قلعه گبری نیز مشهور است، یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی استان کرمانشاه و از سالم‌ترین آثار برجای مانده از دوران ساسانیان در ایران است. این قلعه در ۱۵ کیلومتری شهر سرپل ذهاب، در روستای زیبای پاطاق، واقع شده و ۱۵۰۰ سال است که استوار و پابرجا گذر روزگاران را نظاره می‌کند.
نام زیج منیژه برگرفته از داستانی عاشقانه در شاهنامه فردوسی است. گفته می‌شود که فرهاد، عاشق و شیفته شیرین، برای رسیدن به وصال او کوه بیستون را از وسط شکافت. خسرو پرویز، پادشاه ساسانی، که از عشق این دو دلداده به خشم آمده بود، فرهاد را به قتل رساند و شیرین را به اسارت به قلعه‌ای در کرمانشاه فرستاد.
نام این قلعه بعدها به زیج منیژه تغییر یافت، که به معنی محل زندانی شدن منیژه، دختر افراسیاب است. زیج منیژه در دوران ساسانیان به‌عنوان مرکز رصد ستارگان و محلی برای محاسبه تقویم استفاده می‌شده است. این قلعه همچنین دژی نظامی بوده و در طول تاریخ شاهد نبردهای متعددی بوده است.
زیج منیژه در تاریخ ۶ مهر ۱۳۸۴ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۱۳۴۱۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این قلعه یکی از جاذبه های گردشگری کرمانشاه به شمار می‌رود که سالانه بسیاری از گردشگران از سراسر ایران و جهان را به خود جلب می‌کند.
قلعه منیژه کجاست؟
این قلعه در ۱۵ کیلومتری شهر سرپل ذهاب، در دل روستای ییلاقی پاطاق و در دامنه کوه پاطاق، مشرف بر طاق‌گرا و گوردخمه دکان داود، خودنمایی می‌کند.
آدرس: استان کرمانشاه، شهرستان سرپل ذهاب، روستای پاتاق
گذری بر تاریخچه قلعه منیژه
در میان دشت‌های سرسبز کرمانشاه، قلعه‌ای مرموز با نام "زیج منیژه" خودنمایی می‌کند. این بنای کهن با معماری منحصربه‌فردش، گویی از دل تاریخ سر برآورده و رازهای ناگفته‌ای را در آغوش خود جای داده است. اسناد و مدارک تاریخی روشنی در مورد ماهیت و کاربری این بنا وجود ندارد. با این وجود، سبک معماری آن از جمله نوع درگاه‌ها، قوس‌ها و پوشش سقف، حکایت از قدمت آن در اواخر دوره ساسانیان دارد.
زیج منیژه با قدمتی بیش از هزار سال، شاهد گذر روزگار و فراز و نشیب‌های تاریخ بوده است. باستان‌شناسان بر این باورند که این بنا احتمالا به‌عنوان یک کاروانسرا یا کوشک بین راهی در مسیر جاده‌های باستانی احداث شده است. افسانه‌های محلی، زیج منیژه را به منیژه، شخصیت مشهور شاهنامه، مرتبط می‌کنند و نام آن را برگرفته از نام او می‌دانند. واژه "زیج" به معنای رصدخانه یا تماشاخانه است و برخی معتقدند که این بنا در گذشته کاربری علمی یا فرهنگی داشته است.
آشنایی با سبک معماری قلعه منیژه
قلعه منیژه، بنایی تاریخی با ابهت و عظیم، بر فراز زمین‌های اطراف خود، خودنمایی می‌کند. این قلعه با ارتفاع حدود دو متر، در زمینی به مساحت ۷۰ در ۵۰ متر مربع و با ملاط و لاشه سنگ بنا شده است. نقشه قلعه منیژه به شکل مستطیل است و در قلب آن، بنای دیگری به شکل مربع با ابعاد ۴۸ در ۴۸ متر مربع قرار گرفته که به احتمال زیاد ارگ یا هسته مرکزی قلعه بوده است.
طراحی این قلعه بسیار هوشمندانه و دقیق است. تالار نسبتا بزرگی در مرکز بنا تعبیه شده که راهروهای متعددی در پیرامون آن امتداد یافته‌اند. این راهروها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که دسترسی به تمام بخش‌های قلعه را به آسانی امکان‌پذیر می‌کنند.
مسیرهای شمالی این راهروها، ساکنین را به مجموعه اتاق‌های ضلع جنوبی قلعه رهنمون می‌کنند و از طریق راهروی جنوبی نیز می‌توان به اتاق‌های ضلع شمالی دسترسی پیدا کرد. به همین ترتیب، راهروهای شرقی و غربی پیرامون تالار نیز به راهروهای دیگری متصل می‌شوند که درنهایت به مجموعه اتاق‌های اضلاع شرقی و غربی قلعه راه می‌یابند.
در هر ضلع این قلعه باشکوه، ۳۰ اتاقک وجود دارد که با طاق‌های گهواره‌ای شکل، جلوه‌ای منحصربه‌فرد یافته‌اند. برخی از این اتاق‌ها همچنان سالم باقی مانده‌اند و گویای شکوه و عظمت گذشته این قلعه هستند. دروازه ورودی قلعه در ضلع غربی آن قرار دارد و در ضلع شرقی، بقایای جریانی از آب دیده می‌شود که مسیر نهایی آن مشخص نیست. در هر گوشه از اضلاع این قلعه، یک برج استوار و بین هر دو برج، دو برج کوچک‌تر بنا شده است که بر استحکام و زیبایی این بنای تاریخی می‌افزایند.
قلعه منیژه با معماری خاص و منحصربه‌فرد خود، یادگاری ارزشمند از دوران گذشته است که حکایت از ذوق و هنر معماران آن دوران دارد. این قلعه، بدون شک، یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم و دیدنی محسوب می‌شود که می‌تواند نظر هر بازدید کننده‌ای را به خود جلب کند.
رزرو هتل لاله بیستون کرمانشاه را با رهی نو تجربه کنید
مکان های دیدنی نزدیک به قلعه منیژه
اگر برای دیدن قلعه منیژه به کرمانشاه می‌روید، پیشنهاد می‌کنیم از دیگر جاهای دیدنی آن که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم نیز بازدید داشته باشید.
نقش برجسته آنوبانینی
در دل زاگرس، شاهکاری از دوران باستان به نام سنگ‌نگاره آنوبانینی به چشم می‌خورد. این نقش‌برجسته که قدمتی حدود 4800 سال دارد، گنجینه‌ای ارزشمند از تاریخ و فرهنگ مردمان لولوبی را به نمایش می‌گذارد. برخی از باستان‌شناسان بر این باورند که این اثر فاخر، الهام‌بخش نقش‌برجسته مشهور بیستون بوده است. این سنگ‌نگاره به دستور آنوبانینی، پادشاه لولوبی‌ها، ساخته شده و تصویری از وی را در حال شکار شیر نشان می‌دهد.
لولوبی‌ها مردمی بودند که در هزاره‌های سوم و دوم پیش از میلاد در غرب ایران زندگی می‌کردند. سنگ‌نگاره آنوبانینی، دریچه‌ای به سوی تمدن کهن این مردمان می‌گشاید و اطلاعات ارزشمندی از نحوه زندگی، آداب و رسوم و باورهای آنها ارائه می‌دهد.
طاق گرا
در ابتدای جاده پاتاق، در میان دشت پهناور کرمانشاه، طاق گرا همچون نگینی درخشان خودنمایی می‌کند. این بنای تاریخی، یادگاری از دوران شکوه و جلال ساسانیان، در گذر زمان شاهد فراز و نشیب‌های بسیاری بوده است. طاق گرا که با نام طاق شیرین نیز شناخته می‌شود، از سنگ‌های تراشیده شده به طور دقیق و منظم بنا شده است. این بنا که به صورت یک اتاقک مستطیل شکل با طاقی بلند بر روی آن احداث شده، از معماری منحصربه‌فرد دوره ساسانی برخوردار است.
نکات قابل توجه برای بازدید از زیج منیژه
• بهار و تابستان به دلیل آب و هوای مطبوع، مناسب‌ترین فصل‌ها برای بازدید از قلعه منیژه هستند. از سفر به این منطقه در زمستان به شدت خودداری کنید، زیرا جاده‌های ناهموار و گردنه‌های خطرناک تردد را بسیار دشوار می‌کنند.
• هنگام بازدید از قلعه، از وارد کردن فشار به دیواره‌ها و ایستادن زیر طاق‌های سست و ناامن خودداری کنید
• با خرید محصولات و صنایع دستی کرمانشاه از اهالی روستای پاتاق، به رونق اقتصاد محلی کمک کنید.
• در طول سفر به روستای پاتاق، به فرهنگ و آداب و رسوم مردم محلی احترام بگذارید.
• بازدید از قلعه منیژه رایگان است.
• کفش و لباس مناسب برای پیاده‌روی و کوهنوردی به همراه داشته باشید.
• به همراه خود آب آشامیدنی، تنقلات و کرم ضد آفتاب ببرید.
• قبل از سفر، وضعیت آب و هوا را بررسی کنید.
• از انداختن زباله در محوطه قلعه و روستا خودداری کنید.
سخن پایانی
سخن پایانی قلعه منیژه، یادگاری از دوران ساسانیان، با معماری منحصربه‌فرد و چشم‌اندازهای خیره‌کننده، گویی از دل تاریخ سر برآورده و رازهای ناگفته‌ای را در آغوش خود جای داده است. این بنای تاریخی، بدون شک، یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم و دیدنی محسوب می‌شود که می‌تواند نظر هر بازدید کننده‌ای را به خود جلب کند. امیدواریم در این مقاله از سایت رزرو آنلاین هتل رهی نو توانسته باشیم اطلاعات لازم را در خصوص این اثر تاریخی به شما ارائه کرده باشیم. چنانچه سفری به این قلعه کهن داشته‌اید، لطفاً در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول درمورد قلعه منیژه
قلعه منیژه کجاست؟
قلعه منیژه در ۱۵ کیلومتری شهر سرپل ذهاب، در روستای زیبای پاطاق، واقع شده است.
قدمت قلعه منیژه چقدر است؟
قدمت این قلعه به دوره ساسانیان (حدود 1500 سال پیش) می‌رسد.
چگونه می‌توان به قلعه منیژه دسترسی پیدا کرد؟
برای رسیدن به قلعه منیژه می‌توانید از طریق جاده سرپل ذهاب به کرمانشاه و سپس از طریق جاده فرعی پاطاق به این قلعه دسترسی پیدا کنید.
بهترین زمان برای بازدید از قلعه منیژه چه زمانی است؟
بهار و تابستان به دلیل آب و هوای مطبوع، مناسب‌ترین فصل‌ها برای بازدید از قلعه منیژه هستند. از سفر به این منطقه در زمستان به شدت خودداری کنید، زیرا جاده‌های ناهموار و گردنه‌های خطرناک تردد را بسیار دشوار می‌کنند.
مکان‌های دیدنی نزدیک به قلعه منیژه کدامند؟
نقش برجسته آنوبانینی و طاق گرا
