اگر به تاریخ، به خصوص اتفاقاتی که در پی مبارزات دوران مشروطه رخ داد، علاقه دارید، دیدن محل سکونت یکی از مبارزان اصلی مشروطه خواه، قطعا جذابیت خاصی برایتان دارد. به محله امیرخیز می‌رویم و به کوچه‌ای پا می‌گذاریم که روزگاری قدم‌های مصمم و استوار غیوران آزادی‌خواه همچون ستارخان را به خود دیده است. تا انتهای این مقاله با سایت رهی نو همراه باشید.
تاریخچه خانه ستارخان در تبریز
روزی که ستارخان، تهران را به مقصد تبریز ترک کرد تا از تجاوز روس‌ها به خاک ایران جلوگیری کند، از جمله افرادی که قصد مقابله با ستارخان را داشت، باقرخان بود که پس از پیروزی ستارخان بر او، باقرخان جزو کسانی می‌شود که در کنار ستارخان برای انقلاب مشروطه مبارزه کرد.
بعد از به توپ بستن مجلس توسط محمد علی شاه، یک لشکر از نیروهای روسی از مرز ایران گذشته و وارد تبریز می‌شود تا ستارخان را از بین ببرند. در این زمان ستارخان که نه توان مقابله با لشکر روس‌ها را داشت و نه حاضر به موافقت با آن‌ها بود، به سفارت عثمانی در تبریز پناهنده می‌شود.
در نهایت بعد از 11 ماه ایستادگی با وضعیت نامطلوبی که مردم تبریز با آن دست و پنجه نرم می‌کردند، تبریز به دست روس‌ها اشغال شد. در همین گیر و دار، خانه ستارخان را نیز در سال 1289 تخریب میکنند. در طی این تخریب، بخش‌های اصلی خانه مانند ستاد فرماندهی، اسلحه خانه، محل استقرار نیروها و... به طور کامل تخریب شده و از آن خانه یک اندرونی باقی می‌ماند.
قدمت خانه فعلی به زمان پهلوی برمی‌گردد. تا سال 1389 خانه به عنوان موزه، مورد بازدید عموم قرار گرفت. سپس به عنوان دفتر کمیسیون حقوق بشر اسلامی مشغول به فعالیت می‌شود و در نهایت زمانی که به آثار میراث فرهنگی تبدیل شده، بازدید از آن برای عموم آزاد می‌شود.
در سال 1328 هجری قمری، نیروهای دولتی به دستور پیرم خان، یار قدیمی ستارخان در تبریز که رئیس نظمیه آن زمان بود، باغ اتابک را محاصره کردند. در پی هجوم نیروهای دولتی و جنگی که بین آن‌ها با مجاهدین اتفاق افتاد، در طی استفاده از سلاح‌های توپ و مسلسل، 300 نفر از افراد حاضر در باغ کشته شدند. ستارخان به سمت پشت بام، مسیر را پیش می‌گیرد که در مسیر پله‌ها، پای او مورد اصابت تیر قرار گرفته و مجروح می‌شود.
در این زمان نیروهای دولتی او را دستگیر و به منزل صمصام السلطنه بودند. در نهایت، طی خانه نشین شدن ستارخان، تلاش پزشکان حاذق برای درمان او به جایی نرسید و در سال 1332 هجری قمری، در 53 سالگی دار فانی را وداع گفته و در تهران، در جوار شاه عبدالعظیم، به خاک سپرده شد.
فراموش نکنید که اگر قصد سفر به تبریز را دارید، به راحتی میتوانید در بهترین هتل های تبریز مانند هتل لاله پارک تبریز اقامت داشته باشید.
معماری خانه ستارخان تبریز
وارد کوی ستارخان می‌شویم. در سر در خانه کتیبه‌ای می‌بینید که نوشته شده است: «خانه ستارخان، سردار ملی.» بیشتر از هر چیزی که توجه شما را به این خانه جلب می‌کند، در کنار قدمت کوتاهی که از زمان پهلوی برجای مانده، فضای ساده و جمع و جور خانه است. یک خانه ساده و تقریبا کوچک، که مبارز بزرگی همچون ستارخان در آن زندگی می‌کرد. یک حوض ساده مستطیلی در وسط حیاط کوچک قرار گرفته که دور تا دور دیوارهای آجری آن را، پنجره‌های بلند، پوشانده است.
دیوارهای آجری با تابلوهای مسی رنگ بزرگی تزئین شده است که تصویری از صحنه به توپ بستن، قامت ستارخان و عکس‌های قدیمی دیگری را به نمایش درآوردند. در گوشه‌ای از خانه، یک سلاح پرتاب توپ قدیمی و بزرگ می‌بینید که کنار آن پلکانی به سمت زیر زمین قرار دارد. از پله‌ها پایین می‌رویم و به یک دالان کم ارتفاعی می‌رسیم که از سقف‌های ضربی و آجری ساخته شده است. جالب است بدانید از این قسمت در دوره آن جنگ 11 ماهه، برای عبور اسب‌ها به سمت میدان چایی استفاده می‌شد. به همین دلیل است که این قسمت تقریبا باریک با ارتفاعی بلند است.
ساختمان اصلی بر روی چهار ستون بلند استوار شده است. در طبقه اول 6 اتاق و در طبقه دوم سالن دیگری با همین تعداد اتاق طراحی شده است.فضای داخل خانه عمیقا شما را به زمان قدیم می‌برد.
در قسمت‌های مختلف خانه، تابلوهایی از صحنه مبارزه ستارخان در زمان مشروطه را می‌بینید. آثار و تندیس‌های شخصیت‌های مشروطه خواه همچون ستارخان، باقرخان، جهانگیرخان صوراسرافیل را در اینجا می‌بینید. در قسمت دیگر هم عکس‌هایی از مخالفان مشروطه به چشم می‌خورد. البته با وجود بزرگی صاحب بنا، بهتر بود رسیدگی به این بنا بیشتر باشد تا گردشگران، نکات جذاب زیادی برای بازدید از این بنا و آشنایی با صاحب بنا را می‌دیدند.
ظاهرا اهالی محله امیر قیز معتقدند که تمام قسمت‌های کوچه ستارخان غربی، متعلق به ستارخان بود و پس از بین بردن بنای اصلی‌اش، تنها این قسمت از خانه باقی ماند.
زمان مناسب برای بازدید از خانه ستارخان تبریز
بازدید از این خانه صرفا نیم ساعت تا چهل و پنج دقیقه از وقت شما را می‌گیرد. برای بازدید از این خانه میتوانید خودتان را با تاکسی به میدان ساعت تبریز برسانید. از آنجا با تاکسی یا اتوبوس به سمت محله شمس تبریزی رفته و خود را به کوی امیرخیز برسانید. از ساعت 8 تا 14:30 میتوانید از این خانه دیدن کنید.
جاهای دیدنی اطراف خانه ستارخان تبریز
بعد از بازدید از خانه تاریخی ستارخان میتوانید برای خرید به بازار تبریز که در نزدیکی همین خانه قرار دارد، رفته و خریدهای جذابی داشته باشید. اگر هنوز مشتاق تاریخ گردی هستید، موزه کارتون و موزه قاجار هم در چند قدمی همین بنا قرار گرفته است. وقت آن رسیده که خودتان را به یک غذای خوشمزه دعوت کنید. برای صرف ناهار میتوانید رستوران‌های خوش دستپخت حاج عیسی یا مجلسی را انتخاب کنید.
کلام پایانی
تبریز شهری پر از جاذبه‌های گردشگری و تاریخی متنوع است. در سفرتان به تبریز، دیدن خانه‌های تاریخی تبریز، مخصوصا خانه ستارخان تبریز را از دست ندهید.
