این بنا قدیمی‌ترین منار جنبان ایران می‌باشد. در مرکز این مناره محوری چوبی قرار دارد که با تکان دادن آن کل مناره حرکت می‌کند. مناره مسجد جامع سمنان یکی از مناره‌های تاریخی ایران متعلق به دوره سلجوقیان به شمار می‌رود که در گوشه شمال شرقی مسجد جامع قرار دارد. این مناره یکی از یادگارهای ارزشمند معماری سلجوقی در ایران به شمار می‌آید و بر طبق مضمون کتیبه خط کوفی آن، در بین سال‌های 417 تا 466 توسط ابوحرب بختیار – حاکم ایالت قومس در دوره غزنوی و ممدوح منوچهر دامغانی – بنا گردیده است. ارتفاع کلی مناره 5/28 متر است که 5/24 متر آن شامل میله مناره تا انتهای مقرنس‌ها و قاعده مأذنه و 4 متر دیگر شامل مأذنه و قسمت فوقانی آن است. قسمت تحتانی مناره تا نزدیک کتیبه زیرین تقریباً استوانه است و از آنجا به بعد تا زیر مقرنس‌های مأذنه به تدریج و با تناسب کامل از قطر آن کاسته می‌شود. مأذنه بر روی دو ردیف مقرنس پرکار قرار گرفته است. شیوه ساخت مأذنه آن را به دوره صفوی منتسب می‌سازد و احتمال می‌رود که در دوره صفویه به جای مأذنه ویران قدیمی ساخته شده باشد. نقشه مأذنه هشت ضلعی است و اطراف آن با نرده‌های زیبایی مزین به گره بندی‌های سبک صفوی محصور گشته است. سقف بزرگ هشت ضلعی مأذنه با لبه‌های مضرس طرح‌دار از نفوذ باران به داخل مأذنه و مناره جلوگیری می‌کند.
